شب یلدا به سبک کرونایی

رضافرخی
خبرنگار
پاییز این روزها چمدانش را جمع کرده و آماده است تا در آخرین روزهای آذر کار را به‌دست زمستان بسپارد. آن هم درست در شبی که گفته می‌شود یک دقیقه از دیگر شب ها طولانی‌تر خواهد بود، شبی که از دیرباز ما ایرانیان به آن یلدا می‌گوییم. تا سال پیش هرشب یلدا شعارمان این بود که موبایل‌ها خاموش باشند تا جمع بشویم اما امسال همه چیز تغییر کرده و کرونا باعث شده تا این شعار به موبایل‌ها روشن شود تا جمع نشویم و خدایی ناکرده کم نشویم تبدیل شود.
موتور هشتک شب یلدا در خانه بمانیم برای شب یلدا دوباره روشن شد
حالا از آقای وزیربهداشت گرفته تا چهره آشنای این روزهای ایرانیان یعنی ایرج حریرچی معاون وزیر بهداشت از این می‌گویند که مردم باید در شب یلدا به‌صورت ویژه‌تری در خانه بمانند تا روند کاهشی ابتلا در بسیاری از شهرها و استان‌های کشور، کاهشی بماند. در این بین بسیاری از شهروندان هم در فضای مجازی هشتک‌های شب یلدا در خانه بمانیم را بیش از گذشته تگ کرده‌اند. در نظراتی که در فضای مجازی هم منتشر شده، نگرانی از بی‌احتیاطی بعضی شهروندان و خانواده‌ها در شب یلدا آشکار است!
در این بین نگاهی به رسم و رسوم‌ شب یلدا در بسیاری از استان‌ها نشان می‌دهد که در شب یلدای امسال هم می توان بسیاری از آنها را به‌صورت مجازی انجام داد و فراموش شان نکرد.
امسال خراسان جنوبی‌ها کف زنی‌ها‌یشان را به اشتراک می‌گذارند
در استان خراسان جنوبی شب یلدا همیشه با برخی مراسم مثل کف زدن روبه رو بوده! مراسمی که در آن ریشه گیاهی که به آن چوبک گفته می‌شود در آب خیسانده و جوشانده می‌شود. بعد  آن را در ظرف‌هایی به‌نام تغار می‌ریزند و سپس مردان وجوانان فامیل با دسته‌ای ازچوب‌های نازک درخت اناربه نام «دسته گز» مایع مزبور را آنقدرهم می‌زنند تا به‌صورت کف درآید و این کار باید در محیط سرد صورت گیرد تا مایع مزبورکف کند.
اتفاقاً در همین زمینه برخی از شهروندان در این استان‌ها از این گفته‌اند که امسال هم این مراسم را در خانه‌ها انجام می‌دهند و از آن عکس می‌گیرند و در فضای مجازی به اشتراک می‌گذارند تا این رسم زنده بماند ولی خوردن آن بماند برای شب یلدای سال آینده!
فال سوزن مجازی همدانی‌ها هم داغ می‌شود
 در همدان هم برای شب یلدا مراسمی برگزار می‌شود با عنوان فال سوزن! در این مراسم یک زن کهنسال خانواده به‌طور پیاپی شعر می‌خواند و دختر بچه‌ای در این حین پس‌از هر شعر روی یک پارچه نبریده و آب ندیده سوزن می‌زند و سپس میهمان‌ها بنا به ترتیبی که نشسته‌اند شعرهای پیرزن را به‌عنوان فال خود برمی‌دارند.
در همین باره خیلی‌ها در همین استان پیشنهاد دادند که این اتفاق امسال به‌صورت ارتباط‌های تصویری از طریق فضای مجازی صورت گیرد. یکی شعر بخواند و دیگری همزمان در جای دیگری سوزن بزند و سپس هر کسی انتخاب کند تا مراسم فال سوزن هم امسال به این شکل مجازی در استان همدان برگزار شود.
خوانچه‌ها در کردستان به‌دست تازه عروس‌ها می‌رسد اما با پست!
اما در استان کردستان هرشب یلدا خانواده‌هایی که تازه عروس خود را به خانه بخت فرستاده‌اند خوانچه‌هایی حاوی هندوانه و برخی هدیه‌های دیگر به خانه عروس و داماد می‌فرستند. این مراسم هم امسال می‌تواند بدون حضور والدین و مراجعه آنها به خانه تازه عروس و داماد و فقط از طریق پیک و پست انجام بگیرد تا این رسم امسال دراین استان زنده نگاه داشته شود.
کرمانشاهی ها، کرد شبستری و شیرین و فرهاد مجازی می‌خوانند
اما در استان همجوار کردستان یعنی کرمانشاه نقل قصه شیرین و فرهاد و حکایت‌های حسین کرد شبستری و البته خواندن دیگر اشعار کردی از مراسم‌ و رسوم هرساله این استان است که قطعاً می‌تواند از طریق فضای مجازی و با لایوهای چندین نفره امسال هم برگزار شود، چرا که درست است که قرار بر جمع نشدن در یلدای امسال شده اما می‌توان دورهمی‌های مجازی را امسال بیشتر کرد.
سبزی پلو با ماهی دودی قزوینی‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود
در کنار همه این رسم و رسوم‌ در بسیاری از استان‌های کشور، برخی از استان‌ها هم رسم دارند که در شب یلدا غذاهای خاصی می‌خورند که این غذاها هم بسیار لذیذ است و هم از غذاهای قدیمی ایرانی محسوب می‌شود. یکی از همین استان‌ها، استان قزوین است که مردم در آن رسم دارند  در شب یلدا سبزی پلو با ماهی دودی و سپس هندوانه می‌خورند؛ اتفاقی که شاید امسال نشود دور هم آنها را خورد اما می‌توان آنها را درست کرد و در فضای مجازی به اشتراک گذاشت.
خوانچه‌های قزوینی‌ها بدون حضور آقای داماد به دست عروس خانم می‌رسد
این در حالی است که در همین استان قزوین هر‌ساله در شب یلدا، مادربزرگ‌های قزوینی از اعتقادات جالبی حرف می‌زنند. به‌عنوان نمونه آنها می‌گویند که اگر در این شب ننه سرما گریه کند باران می‌بارد و اگر ناراحت شود و پنبه‌های لحاف را بیرون بریزد، آن پنبه‌ها به‌صورت برف می‌بارد و البته یکی دیگر از رسم و رسوم‌ قزوینی‌ها در شب یلدا، فرستادن خوانچه چله از سوی داماد به‌عنوان هدیه زمستانی برای عروس است؛ مراسمی که امسال هم می‌توان آن را با ارسال از طریق پیک و پست انجام داد ولی بدون حضور داماد یا خانواده اش!
تهرانی‌ها شب یلدا دارند اما با موبایل‌های روشن
اما در کنار همه استان‌ها شاید بتوان گفت که مراسم شب یلدا در استان تهران ترکیبی از همه مراسم‌هایی است که در سراسر کشور برگزار می‌شود. یعنی درسال‌های گذشته همیشه شب یلدای تهرانی‌ها با شاهنامه خوانی و حافظ خوانی، زیر کرسی رفتن و دور هم جمع شدن و بازی کردن‌های چند نفره و البته خوردن تنقلات مختلف همراه بوده است، به شکلی که همان گونه که تهران ترکیبی از اقوام از سراسر کشور است شب یلدایش هم همین طور به‌شکلی ترکیبی و گرته‌برداری شده از فرهنگ‌های مختلف برگزار می‌شده است.
در همین باره خیلی از شهروندان این روزها در فضای مجازی از این می‌گویند که در شب یلدا قرار است همه این اتفاقات را از طریق فضای مجازی و حتی پرشورتر از قبل دنبال کنند، چرا که هم امکان برقراری ارتباط با دورترین شهرها از طریق تماس‌های تصویری امکان پذیر است و هم امکان به اشتراک گذاشتن تجربه‌های یلدایی از دور و هم ادامه حافظ خوانی و شاهنامه خوانی مجازی!
از همین رو بسیاری از شهروندان براین مسأله تأکید دارند که امسال هم می‌توان مراسم شب یلدا را در همین تهران که این روزها نارنجی شده به‌صورت مجازی برگزار کرد.
شب یلدای مجازی برگزار کنیم تا همچنان روحیه‌ها قوی بماند
دراین میان مسأله اصلی این است که بسیاری از خانواده‌های ایرانی به برگزاری مراسم شب یلدا به‌صورت مجازی نیاز دارند. نباید سنت‌های این شب دراین روزهای دشوار و سخت کرونایی که سبب بروز بیماری های روانی برای بسیاری از خانواده‌ها شده فراموش شود. به باور روانشناسان، شکل و شمایل این مراسم باید برای پیشگیری از شیوع گسترده کرونا تغییر کند اما اینکه به این بهانه بخواهیم خوشی‌های یلدا را کنار بگذاریم اصلاً اتفاق خوبی نیست، چرا که به هر صورت دراین روزهای سخت همین سراغ از یکدیگر گرفتن‌ها به بهانه کرونا می‌تواند خانواده‌ها را حتی از راه دور در کنار هم منسجم نگاه دارد و سبب قوی‌تر شدن روحیه آنها برای مقابله با بیماری شود.
 برخی‌ها به وزارت ارتباطات پیشنهاد داده‌اند که تسهیلات خاص اینترنتی برای شهروندان در شب یلدا در نظر بگیرد تا شهروندان بدون دغدغه از مصرف حجم اینترنت امکان برقراری ارتباط طولانی مدت تصویری را داشته باشند، چرا که به هر صورت همیشه تماس‌های تصویری حجم مصرفی بیشتری از اینترنت را دارند و بسیاری از خانواده‌های کم بضاعت در این زمینه ملاحظاتی دارند. ضمن اینکه همچنین می‌توان با رایگان کردن اشتراک برخی برنامه‌های تماشای فیلم این امکان را هم فراهم کرد که خانواده‌های ایرانی تا پاسی از شب به تماشای فیلم بپردازند. از طرفی دیگر به هر صورت اختصاص بسته‌های ویژه به برخی از اقشار جامعه مثل پیرمردان و پیرزنانی که امسال در شب یلدا تنها ازطریق فضای مجازی می‌توانند به دیدار فرزندان خود بروند هم موضوعی است که می‌تواند مورد توجه ویژه وزارت ارتباطات
 قرار گیرد.
به هر روی شب یلدای امسال شب خاصی نسبت به همه شب‌های یلدای سال‌های پیش است. خدا را چه دیدید شاید شب یلدای سال‌ آینده با آمدن واکسن ایرانی کرونا و به لطف خدایی که زمستان را هر سال جای پاییز می‌آورد از شب یلدای هر سال بهترباشد و امسال را جبران کند.