الگوی فضیلت‌های انسانی

اسماعیل علوی
دبیر گروه پایداری
صاحبنظران علوم تربیتی از جمله عوامل ماندگاری واستمرار یک مکتب را ارائه الگوهای رفتاری دانسته و آن را مهم‌ترین عامل نفوذ در دل و جان مخاطب برمی شمرند. براین اساس بهترین معرف هر مکتب و اندیشه‌ای، الگوهای رفتاری آن مکتب است. یک مکتب تربیتی هر چند از تعالیم ممتاز و ایده‌آلی برخوردار باشد، مادام که الگویی را به‌عنوان نمونه ارائه نکرده موفقیت چندانی نخواهد داشت. آیین اسلام تنها آیینی است که با ارائه الگوهای کامل به‌همراه دستورالعمل‌ها و تعالیم ممتاز، قول و فعل را ملازم یکدیگر ساخته و آهنگ جاودانگی گرفته است. کلام وحی با توجه به نقش تربیتی الگودرجامعه از آن به‌عنوان دلایل حقانیت دین و حجت دینی یاد کرده و الگوها را میزان سنجش برای آحاد جامعه و عامل تحرک و پویایی افراد و جوامع برشمرده است.
شریعت محمدی(ص) که کامل‌ترین مجموعه آسمانی است و برای هدایت بشریت آمده، در تعالیم خود منظومه‌های اخلاقی و رفتاری بسیاری را معرفی نموده که یکی از آنان حضرت زینب(س) است.
حضرت زینب(س) جامع همه فضایل و کلیه ارزش‌های والاست. بر این اساس بزرگان دین ایشان را شایسته تأسی و الگو دانسته و از وی با الفاظ بسیار شیوایی تجلیل نموده‌اند. محوری‌ترین ویژگی شخصیت حضرت زینب(س)که در جای ‌جای حماسه عاشورا بدان اشاره می‌شود، ظلم ستیزی، صبوری ودرعین حال مهرورزی نسبت به مردم است.
حضرت زینب(س) با اخلاق کریمانه و بزرگوارانه خود از دیگران متمایز می‌شد و بزرگان دین او را با تعابیری همچون:«‌عصمةالله صغری» و «عقیله بنی هاشم» می ستودند. پنجم جمادی الاول - امروز – مصادف با ولادت آن حضرت است. حضرت زینب درسال ششم هجری در چنین روزی در خانه کوچک علی(ع) و فاطمه(س) متولد شد وپدرش نام «زینب» به معنای زینت پدر را برای وی برگزید. به ‌گواهی تاریخ زینب ستاره درخشانی بود که از هر جهت «زینت» پدر بود. حضرت زینب(س) در کانون تقوا و فضیلت و در محیطی ساده و بی‌آلایش تربیت یافت و عالی‌ترین تعالیم را فرا گرفت و موقعیتی یافت که حتی در مردان عالم کمتر نظیرش را می‌توان دید. یگانه بانویی که نمونه شهامت و دلیری، دانش و بینش، کفایت و خردمندی و قدرت روحی بود.
حضرت زینب(س) در کانون عصمت و طهارت رشد یافت و تا 5 سالگی در سایه تربیت مادر – حضرت فاطمه(س)- و تا 35 سالگی در کنار پدر – حضرت علی(ع) – درس صبر و فداکاری آموخت و خود را برای روزهای سخت و مصایب بزرگ آماده کرد. آنچنان که خود می‌گفت: «عبرت و فی العین قدی و فی الحلق شجاً» شکیبایی ورزیدم همچون کسی که خاشاک چشمش را پر کرده بود و استخوان راه گلویش را گرفته بود. زندگی حضرت زینب(س) بسیار آموزنده و الهام‌بخش است. آن حضرت در پرحادثه‌ترین دوران تاریخ اسلام زیست و از نزدیک شاهد تحولات پیچیده و پردامنه پس‌از رحلت پیامبر گرامی اسلام(ص) بود. از این‌رو در قامت یک قهرمان تاریخ، حماسه عاشورا را استمرار بخشید و با صلابتی ستودنی آنچنان که شایسته دختر علی(ع) بود مظلومیت و حقانیت نهضت عاشورا را از گردنه‌های تردید و تزویر، دروغ و ریا و انحراف عبور داد و در بستر تاریخ استمرار بخشید.