ترک عادت موجب صحت!

هادی خانیکى
استاد علوم ارتباطات
یلدا شب آیینى ایرانیان ریشه در عواطف، احساسات و مناسبات نشاط انگیز و جان بخش فرهنگی و اجتماعی ما دارد. به اعتبار فهم زیبای اسطوره‌ای که از گردش ایام و رویارویی با بلندترین شب سال داشته‌ایم، همواره جشن «رویش» و میلاد را به مصالحه زمانی برای همنشینی و شادمانی برگزیده‌ایم و خوشترین لحظه‌های زندگی را برای خود و آشنایان سامان داده‌ایم. این آیین نیکو دور و نزدیک، دارا و ندار، پیر و جوان و سنتى و متجدد نشناخته است و نمی‌شناسد و درهمه سالیان قرون، گرما و نشاط را بر سرما و پژمردگی چیره کرده است.
اکنون به زمانه‌ای دیگر پا نهاده‌ایم، روزگاری متفاوت با همه آن روزها و سال‌ها آغاز شده است ویروسی کوچک و نوظهور همه سنت‌ها، آداب و شیوه‌های زندگی را در معرض تهدید و تغییر قرار داده است. به‌گفته ماتیاس هورکس آینده پژوه آلمانی «در دوران کرونا جهانی که خیال می‌کردیم آن را می‌شناسیم فرو ریخته و جهانی دیگر در حال زایش است.» هاله‌های مه آلودی بر همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی نشسته است وگویی ویروس کرونا همه آنچه را که برای ما عادی و پذیرفتنی بود به پرسش‌هایی جدی تبدیل کرده است. سخن آلبرکامو در اثر ماندگارش طاعون امروز خواندنی است که «زندگی مردم قبل از شروع طاعون به‌شکل وحشتناکی آرام و معمولی بود، هیچ کس حواسش به زندگی نبود تا اینکه طاعون همه را بیدار کرد.» واقعیت همین است کرونا موجب شده که در داشته‌ها، دانسته‌ها و زیسته‌های خویش تأمل کنیم و تغییر عادت‌های فردی و اجتماعی را در صدر نگرش‌ها و رفتارهای انسانی و اجتماعی قرار دهیم. اکنون زمان انتخاب عواطف و ادراکات نو و شهامت پذیرش راه‌ها و رسوم متفاوت است. از یک سو باید جوهر و مضمون حیات اجتماعی و تاریخی و فرهنگی انسان را پاس داشت و از سوی دیگر خطر کمین کرونا را در برابر جان، روان و امکان زندگی بی‌دغدغه ما آدمیان حس کرد و در مقابله با آن ایستاد. پس امروز تواناترین ساز و کار رهایی از چنگال ویروس عادت زدایی از آداب و رسوم زندگی در عین وفاداری به هدف‌ها و مضامین حیات بخش آنهاست. اینجا همان بزنگاه و گرم گاه حوادث است که باید به حکم حافظان سلامت تمکین کرد و آنچه را پزشکان برای حفظ سلامت تن و روان ضروری می‌دانند به‌کار بست. اینک زمان همراهی سنت و فرهنگ و سلامت و بهداشت است. شب یلدا همچنان شب دوستی، رویش و نشاط است اما در نزدیک بودن‌های دور از هم، در همنشینی‌ها و هم‌سخنی‌های مجازی و به تعبیر صاحبنظران ارتباطات «دور از هم ولی در کنار هم.» چنین است که ترک آن عادت‌های دیرین نه تنها موجب مرض نیست که مایه صحت و سلامت فردی و جمعی نیز است. پس بهتر آنکه برای فرو کاستن خطر کرونا در جامعه به‌گفته سایه، زندان شب یلدا بگشاییم و بگریزیم.