گنجینه‌ای در دل یک باغ ایرانی

مستندات روایی حکایت از آن دارد که این باغ (باغ فردوس) در زمان محمدشاه قاجارساخته شده  و ساختمان آن کاخ شکارگاه وی بوده است. پس ‌از فوت نظام‌الدوله، مالک باغ پسرش دوستعلی خان معیرالممالک داماد ناصرالدین شاه شد که او به عمارتش اهمیتی نمی‌داد و رو به ویرانی گذاشت.
حاجی میرزا حسین شیرازی که تاجری اعیان منش بود، این باغ را خرید و چند سالی مالک این باغ بود و در این باغ میهمانی‌های زیادی گرفت اما پدرش که از ولخرجی‌های پسر نگران شده بود او را به شیراز خواست و به این ترتیب باغ و عمارت به سرایدار سپرده شد و دوباره رو به ویرانی رفت. پس ‌از او میرزا حسین طهرانی مالک باغ شد و پس ‌از فوت او اراضی این باغ بین وراث تقسیم شد و هریک از وراث سهم خود را فروختند. سال 1318هجری قمری در زمان مظفرالدین شاه، میرزا اسماعیل خان امین‌الملک برادر امین‌السلطان اتابک این باغ را خرید و برای آبادانی آن کوشید و پس ‌از آن محمد ولی خان سپهسالار خلعتبری باغ را از وراث امین‌الملک خرید. وی عمارت و باغ را آباد و قنات آن را دایر کرد و چند استخر و فواره نیز در جای‌جای باغ احداث کرد. بخش فعلی عمارت به دستور علی اصغر حکمت، وزیر معارف در سال 1316 هجری شمسی خریداری و عمارت آن بازسازی شد و از آن به‌عنوان مدرسه استفاده شد. در سال 1336 باغ فردوس بین وزارت آموزش و پرورش و شهرداری تقسیم شد. در این هنگام بنیاد فرح دیبا، باغ فردوس را از شهرداری خریداری و پیرو تصمیمی که مبنی بر احیای باغ فردوس برای برگزاری جشن‌های فرهنگ‌ وهنر در این مکان گرفته شده بود، مرمت باغ به سازمان رادیو و تلویزیون ایران سپرده شد. در این دوران این باغ یکی از مراکز فعالیت‌های هنری شد.
پس ‌از انقلاب اسلامی نیز در سال 1358 زیر پوشش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درآمد و به‌عنوان مرکز آموزش فیلمسازی از آن استفاده می‌شد و بالاخره در سال 1381 به‌عنوان موزه سینما مورد بهره‌برداری قرار گرفت. موزه سینمای ایران با هدف گردآوری، حفظ، ثبت و عرضه مناسب میراث سینمای ایران در شهریورماه 1373 تأسیس شد. با تلاش زنده یاد عباس کیارستمی و زنده یاد عزت‌الله انتظامی و پشتکار آقایان غلامرضا جمال امید، امیر اثباتی، بهزاد رحیمیان و عزیز ساعتی سبب شد تا کوشش‌های بانیان موزه در خردادماه 1377 ثمر دهد و ساختمان قدیمی موزه واقع در خیابان لاله زار کوچه پیرنیا، با حضور سینماگران و حسن حبیبی، معاون اول ریاست جمهوری گشایش یابد.
درست چهار سال بعد موزه به مکان فعلی خود منتقل شد و در شهریور ماه 1381 گشایش یافت.
برخی از اهداف تشکیل موزه سینما عبارتند از:
- جمع‌آوری و نگهداری کلیه اطلاعات، اسناد، مدارک، عکس‌ها، کتاب‌ها، جزوات، نشریات ادواری و موردی، فیلم‌های سینمایی، وسایل و تجهیزات مورد استفاده در امر تولید و نمایش محصولات سینمایی و نیز بازسازی آنچه که در زمینه فعالیت‌های سینمایی اهمیت داشته و لیکن به جهاتی خارج از دسترس باشند.
- جمع‌آوری و حفظ خاطرات کتبی و شفاهی و تصویری، نوشته‌های پراکنده دست اندرکاران مؤثر در ایجاد و تکوین سینمای ایران و به طور کلی جمع‌آوری و حفظ هرچه که به نوعی کلاً و مستقیم یا جزئی و غیرمستقیم به سینمای کشور مربوط باشد.
- ایجاد شرایط و زمینه مناسب جهت توسعه و تکمیل و غنای بیشتر موزه.
- انتشار اسناد و مدارک و... مربوط به تاریخ سینما به‌صورت کتاب، نشریه و... و نیز برگزاری نمایشگاه‌های دائمی یا موقت.
- برقراری ارتباط و تبادل لازم با دیگر مراکز فرهنگی هنری مشابه و مرتبط در سطح ملی و بین‌المللی به نحوی که در اعتبار و غنای ذخایر موزه مؤثر باشد.
- قبول هر نوع هبه و هدیه اشیا و اقلام و اسنادی که می‌توانند در جهت غنا و تجهیز بیشتر موزه به نحوی مفید باشند.
- برگزاری رویدادهای سینمایی، بزرگداشت و مراسم تقدیر از پیشکسوتان و سینماگران نامدار کشور.
- نمایش فیلم‌های تاریخی و مرمت شده سینمای ایران.
- ارتباط با مجتمع علمی، دانشگاهی و پژوهشی و ارائه اسناد مرتبط برای تحقیقات دانشجویان رشته‌های هنری.

موزه سینمای ایران افتتاح شد

موزه سینمای ایران روز پنجشنبه [28 شهریور 1381] توسط سیدمحمد خاتمی رئیس جمهوری و با حضور احمد مسجدجامعی‌‏‎ وزیر فرهنگ‌‏ و‏‎ ارشاد اسلامی‌‏‎، ‏‎ جمعی‌‏‎‎ از‏‎ ‏‎هنرمندان‏‎ و دست‌اندرکاران‌ سینمای کشور، ‌‏‎ افتتاح شد.
موزه سینمای ایران در باغ فردوس، فاز اول این پروژه و تنها بخشی از یاد و تاریخ سینمای یکصد ساله ایران را به نمایش گذارده و هزینه بالای آماده‌سازی این بنا باعث شده تا فاز دوم این موزه که در حال حاضر شامل 14 اتاق خالی است متروک بماند و بخش اصلی موزه سینما در مخزن موزه نگهداری شود.
عبدالحمید محبی، مدیرعامل موزه سینمای ایران درباره عدم راه‌اندازی فاز دوم موزه گفت: این چهارده اتاق خالی می‌توانست موزه سینما را غنی‌تر از آنچه هست ساخته و با گشودن تنگناهای معماری این بنا این امکان وجود داشت که تالار موزه را به بی‌نظیرترین سینمای ایران تبدیل کنیم که بواسطه هزینه‌های بالا این امکان فراهم نشد. فاز اول موزه که شامل تالار آبی است تصاویری از فیلم‌های آغازین تاریخ سینمای ایران را به همراه تجهیزات فنی ساخت و نمایش فیلم دربرمی‌گیرد. در این تالار، چهارغرفه به معرفی و نمایش آثار و جوایز بزرگان سینما اختصاص یافته است که شامل غرفه عزت‌الله انتظامی، محسن مخملباف، عباس کیارستمی و شهید سیدمرتضی آوینی است.
همچنین وجود سنگ قبر آوانس اوگانیانس سازنده اولین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران یکی از جالب ترین بخش‌های این موزه است. موزه سینمای ایران با همت عزت‌الله انتظامی، جمال امید، عزیز ساعتی، بهزاد رحیمیان و امیر اثباتی که اعضای شورای برپاکننده موزه‌اند، به ثمر رسیده است.
روزنامه ایران- یکشنبه 31 شهریور 1381