اقتصاد محتوا با ایجاد زیست بوم کامل کاربران ممکن می شود

حمیدرضا احمدیان
مشاور کمیسیون ارتباطات و فناوری اطلاعات اتاق بازرگانی ایران
بازارهای الکترونیکی زاییده تجارت الکترونیکی است و بروز پاندمی کرونا جایگاه و نقاط ضعف و قوت این پدیده را بیش از پیش نشان داد. دیجیتالی کردن محتوای کالاها و خدمات از ویژگی‌های مهم این بازارهای جدید است که در کنار توسعه پلتفرمی و شبکه‌های اجتماعی از مهم‌ترین جنبه‌های بروز اقتصاد محتوا است.
این اقتصاد رو به رشد، محرک‌ها و مؤلفه‌های بی شماری در بخش‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی دارد که می‌تواند در بخش تولید، صادرات، ارتقای فرهنگی، ارزش افزوده مضاعفی به‌همراه داشته باشد. در توسعه پلتفرمی، کمیت و کیفیت ارائه اطلاعات نقش مؤثری برای کاربران به همراه داشته است و اگر در جنبه‌های اعتماد سازی، تعامل با کاربران، خدمات فروش و پس از فروش اهتمام درستی شکل گیرد، می‌تواند تأثیر مستقیم در مکانیسم‌های چندبرابری فروش بگذارد.
دیجیتالی کردن محتوای کالاهایی چون کتاب و موسیقی نه تنها تأثیر فرهنگی بر سبک زندگی داشته، بلکه ساختار هزینه‌های تولید را متحول کرده است. به‌عنوان مثال با توجه به اینکه بیشتر هزینه‌های محتوای کالاهای دیجیتال مربوط به هزینه‌های ثابت بوده و هزینه‌های متغیر آنها اندک است بنابراین با گسترش مقیاس تولید هزینه نهایی می‌تواند به صفر میل کند. مسأله مهم در این مسیر، توجه به شبکه‌های اجتماعی است. ضرورت ساماندهی شبکه‌های اجتماعی با هدف حداکثر بهره در فروش و بازاریابی نکته قابل تأملی است که ضرورت تدوین راهبردها و قوانین حاکمیتی لازم را به همراه دارد و اگر بدرستی رعایت نشود سبب ایجاد هزینه در بخش‌های مختلف امنیتی و انتظامی خواهد شد و نیازمند تدوین برنامه‌های آموزشی، اطلاع رسانی، ایجاد پلتفرم‌های قابل اعتماد و زیر ساخت‌های امن در این بخش هستیم.
در حال حاضر و با توجه به همه تلاش‌هایی که در حوزه توسعه کسب و کارهای حوزه فناوری اطلاعات انجام شده است همچنان توسعه فناوری ارتباطات و اطلاعات در کشور نیازمند سیاستگذاری، بسترسازی و برنامه‌ریزی است و آثار توسعه جامعه اطلاعاتی قابل تحلیل دقیق نیست.
منطبق بر سند چشم‌انداز ۲۰ ساله و برنامه‌های توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی سیاست اصلی و راهبردی کشور، توسعه اقتصادی مبتنی بر «دانایی» لحاظ شده است که در سایه توسعه علمی و فناوری قابل تحقق است. بنابراین در حوزه محتوا به‌عنوان یک بازار قابل توجه، لازم است که به حمایت از سرمایه‌گذاری در تولید و عرضه انواع محتوا و اطلاعات به زبان فارسی، در محیط رایانه‌ای با تکیه بر توان بخش خصوصی و تعاونی، توجه به بازار‌های منطقه‌ای با توجه به ظرفیت‌های فنی جوانان فارغ‌التحصیل و تکمیل برنامه‌های توسعه دولت الکترونیکی و اسناد راهبردی لازم در لایه‌های حاکمیتی دقت کامل شود.
از منظر کاربردی، اقتصاد محتوا دارای دایره وسیعی از محصولات و خدمات است زیرا محتوا پارامتر اصلی همه محیط‌های خدمات است و به‌دلیل جایگاه تجاری که دارد، در حوزه تجارت الکترونیکی نمود بیشتری یافته است. باید ویژگی‌های این صنعت همانند هر فعالیت اقتصادی دیگری تحلیل شود. بررسی وضعیت این فعالیت اقتصادی نشان می‌دهد که هنوز بسترها و زیرساخت‌های محتوای دیجیتال در کشور فراهم نشده است و در واقع در شرایط کنونی امکان بررسی این صنعت وجود ندارد. بنابراین تحلیل وضعیت این بخش نشان می‌دهد که هنوز صنعت محتوای دیجیتال در ایران شکل نگرفته ولی در حال شکل‌گیری است.
در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺷﺸﻢ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺳﻬﻢ 5 ﺑﺮاﺑﺮی ﺗﻮﻟﯿﺪﻣﺤﺘﻮا، ﺣﻤﺎﯾﺖ ﻣﺎدی و ﻣﻌﻨﻮی از هنرﻣﻨﺪان، ﻧﻮآوران، ﻣﺤﻘﻘﺎن و ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪﮔﺎن آﺛﺎر و ﻣﺤﺼﻮﻻت فرهنگي و هنري، فرهنگ و هویت اﺳﻼﻣﯽ- اﯾﺮاﻧﯽ، ﺑﻬﺒﻮد ﻣﺴﺘﻤﺮ ﻓﻀﺎیﮐﺴﺐ و ﮐﺎر و ﺗﻘﻮﯾﺖ ﺳﺎﺧﺘﺎر رﻗﺎﺑﺘﯽ و رﻗﺎﺑﺖﭘﺬﯾﺮی بازارها، دﺳﺘﺮﺳﯽ ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮ ﻣﺒﻨﺎی دوﻟﺖ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮏ، ﺗﺨﻔﯿﻒ ﻣﺎﻟﯿﺎﺗﯽ ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ اﻟﮑﺘﺮوﻧﯿﮑﯽ ﮐﺎﻻی داﺧﻠﯽ و همچنين در ﯾﮑﯽ از ﺑﻨﺪهای ﺳﯿﺎﺳﺖهای ﮐﻠﯽ ﻓﻀﺎیﻣﺠﺎزی اﺑﻼﻏﯽ رهبری، اﯾﺸﺎن ﺑﺮ ﺿﺮورت ﻣﻘﺪم داﺷﺘﻦ ﻣﺤﺘﻮا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﯾﺮﺳﺎﺧﺖها و ﻗﺎﻟﺐها و ﺧﺪﻣﺎت اﯾﻨﺘﺮﻧﺘﯽ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪﮔﺬاری ﺑﺎﻻ و ﻣﺴﺘﻤﺮ در زﻣﯿﻨﻪ ﺗﻮﻟﯿﺪ وﺳﯿﻊ و ﻓﺰاﯾﻨﺪه ﻣﺤﺘﻮای ﺟﺬاب ﺑﺮاﺳﺎس اﺳﻼم و ﮔﻔﺘﻤﺎن اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﯽ ﺗأﮐﯿﺪﮐﺮدند. علاوه ﺑﺮ اﯾﻦها ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اهميت ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺘﻮا در ﻓﻀﺎیﻣﺠﺎزی، رهبري در ﯾﮑﯽ از ﺑﻨﺪهای دهگانه وﻇﺎﯾﻒ و مأموريت‌هاي ﺟﺪﯾﺪی ﮐﻪ ﺑﻪ ﺷﻮرای ﻋﺎﻟﯽ ﻓﻀﺎی ﻣﺠﺎزی ﺗﻔﻮﯾﺾﮐﺮدﻧﺪ، ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮﺳﻌﻪﻣﺤﺘﻮا و ﺧﺪﻣﺎتﮐﺎرآﻣﺪ و رﻗﺎﺑﺘﯽ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺮ ارزشها و فرهنگ اﺳﻼﻣﯽ- اﯾﺮاﻧﯽ در ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻗﻠﻤﺮوهای ﻣﻮرد ﻧﯿﺎز ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺟﻠﺐ ﻣﺸﺎرﮐﺖهای ﻣﺮدﻣﯽ و ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮی ﻇﺮﻓﯿﺖهایﺑﺨﺶ ﺧﺼﻮﺻﯽ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ را ﻣﻮرد تأﮐﯿﺪ ﻗﺮار داده و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺷﺪﻧﺪ. با همه این تفاسیر و تکالیف زیست بوم جامعی که نیاز امروز جامعه است شکل نگرفته و ضرورت بازنگری در برنامه‌ها ضروری است.  توسعه حاکمیت محتوا، اجرایی شدن حاکمیت فضای سایبری، ایجاد مراکز نوآوری محتوا، استفاده حداکثری از ظرفیت مراکز دانشگاهی، تقسیم وظایف  راهبردی توسعه صادرات محتوا، توسعه آموزش و فرهنگ‌سازی اجتماعی از حداقل راهبردهای اولیه در این فضا است.
در حوزه استفاده حداکثری از ظرفیت شبکه‌های اجتماعی باید نگاه کلان به تثبیت اصول حاکمیت و انتقال اعتماد به کاربران در این فضا باشد. قطعاً اگر ظرفیت‌های فنی و کاملی به‌وجود آید که پاسخگوی نیاز کاربران باشد، می‌تواند سبب افزایش استفاده از ابزارهای داخلی شود بنابراین باید با ایجاد کانون‌های همکاری و حضور شرکت‌های پر مخاطب‌تر همچون اپراتورها و بانک‌های تجاری و با بهره‌گیری از مکانیسم‌های دقیق امنیت، زیست بوم کاملی را برای کاربران ایجاد کرد. قطعاً با دقت بر مسائل فنی و نیاز کاربران می‌توان بخش مهمی از اقتصاد مستقیم و وابسته را به این فضا برگرداند.