صدور مجوز یک میلیون بشکه پتروپالایشگاه در جاسک

عطیه لباف
خبرنگار
یکی از مهم‌ترین پروژه‌های نفتی این روزهای کشور، خط لوله انتقال نفت «گوره-جاسک» است. خط لوله‌ای که هدف اصلی آن تمرکززدایی از پایانه‌های صادراتی نفت ایران است. اما با وجود اهمیتی که در ایجاد یک پایانه جدید صادراتی نفت برای کشور در دریای عمان دارد، این تنها هدف خط لوله یک هزار کیلومتری گوره- جاسک نیست.
از فرصت‌های مهمی که این خط لوله برای کشور رقم می‌زند، امکان تأمین خوراک برخی از پروژه‌های پالایشگاهی و پتروپالایشگاهی و در نهایت صنایع مستقر و در حال استقرار منطقه جاسک است که به همراه خط لوله گازی ایرانشهر-چابهار، زیرساخت یک تغییر چهره در منطقه جاسک و به طور کلی سواحل مکران را فراهم خواهد کرد.
میزان پیشرفت پروژه گوره-جاسک
اصلی ترین پایانه صادرات نفت خام ایران تا به حال «خارک» بوده و ۸۰ درصد صادرات نفت خام کشور از جزیره خارک انجام می‌شده است؛ اما بزودی پایانه نفتی جاسک نیز به جمع پایانه‌های اصلی صادرات نفت خام ایران اضافه می‌شود و با این خط لوله ۴۲ اینچی سازگار با نفت ترش (بیش از یک متر) ایران می‌تواند روزانه یک میلیون بشکه نفت خام را بدون آنکه نفتکشی از تنگه هرمز عبور کند، به دریای عمان انتقال و از آنجا صادر کند. بخشی از این ظرفیت نیز به تأمین خوراک صنایع مستقر در جاسک پرداخته می‌شود.
مسعود کرباسیان، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران می‌گوید که طبق پیش‌بینی‌ها، احتمالاً تا پایان سال امکان انتقال نفت خام از گوره به جاسک فراهم می‌شود و آمارها نیز نشان می‌دهد که فاز اول پروژه رو به اتمام است. تاکنون ساخت این خط لوله حدود ۷۰ درصد پیشرفت داشته است. از ۲۰ مخزن ۵۰۰ هزار بشکه‌ای طراحی شده برای منطقه جاسک نیز 4 مخزن تا پایان خردادماه سال آینده به بهره‌برداری می‌رسد و به این ترتیب از فاز نخست توسعه این طرح با 2 میلیون بشکه مخزن ذخیره سازی به صورت زودهنگام به بهره برداری می‌رسد.
عملیات احداث نخستین خط لوله دریایی ۳۶ اینچ انتقال نفت خام پایانه صادراتی جاسک تکمیل شده و 9 پهلوگاه پایانه خارک (سه پهلوگاه اسکله غربی و ۶ پهلوگاه اسکله شرقی) در آمادگی کامل قرار گرفته اند و زیرساخت‌ها برای حتی صادرات روزانه ۸ تا ۱۰ میلیون بشکه نفت نیز پاسخگو است.
طرح توسعه پایانه نفتی جاسک به عنوان آخرین حلقه از زنجیره طرح ملی و راهبردی انتقال نفت خام از گوره به جاسک، شامل ۳ مجموعه خطوط لوله ۴۸ اینچ خشکی و سیستم‌های اندازه‌گیری، ۶ رشته خط لوله ۳۶ اینچ زیردریایی، ۳ مجموعه چندراهه دریایی و ۳ مجموعه گوی شناور به همراه تجهیزات جانبی است که مقرر است تا پایان سال ۱۴۰۰ به بهره‌برداری کامل برسد.
مجموع این تأسیسات فرصتی ایجاد می‌کند که هم پایانه صادرات نفتی ایران متنوع شود و هم صنایع مربوطه توسعه پیدا کنند.
پروژه‌های پتروپالایشگاهی جاسک
گفته می‌شود که این پروژه 500 میلیون یورو برای کشور صرفه جویی ارزی به همراه دارد. اما این تمام درآمدی نیست که «گوره-جاسک» برای کشور رقم خواهد زد.
معاون برنامه‌ریزی وزیر نفت در گفت و گو با «ایران» از صدور مجوزهایی برای توسعه پتروپالایشگاه‌ها در جاسک به پشتوانه این خط لوله خبر می‌دهد و می‌گوید: هدف اصلی خط لوله انتقال نفت گوره-جاسک ایجاد پایانه جدید صادراتی است اما در منطقه جاسک حدود یک میلیون بشکه طرح پتروپالایشی تعریف شده که می‌تواند با بهره‌گیری از ظرفیت گوره-جاسک برای کشور ارزش افزوده و اشتغال ایجاد کند.
هوشنگ فلاحتیان ادامه می‌دهد: مجوزهایی به این منظور داده شده که از این میزان 800 هزار بشکه مجوزهای صادرشده بر اساس طرح مجلس شورای اسلامی است. مابقی نیز طرح‌هایی است که در گذشته مجوز آن داده شده بود و اگر تأمین منابع این طرح‌ها بموقع انجام شود، 5 الی 6 سال پس از شروع سرمایه‌گذاری بهره‌برداری از آنها آغاز و برای کشور درآمدزایی می‌شود.
البته به گفته فلاحتیان، مجوزهای طرح‌های پتروپالایشگاهی که به نوعی تکمیل زنجیره تولیدات پالایشگاهی کشور و ایجاد محصولاتی مشابه تولیدات پتروشیمی‌هاست، فراتر از این یک میلیون بشکه تعریف شده و به یک میلیون و 460 هزار بشکه می‌رسد. از این یک میلیون و 460 هزار بشکه، حدود یک میلیون و 220 هزار بشکه تنها پروژه‌های تعریف شده بر اساس طرح مجلس است؛ از جمله پروژه 300 هزار بشکه منطقه عمومی هرمزگان و 120 هزار بشکه‌ای لاوان.
27 میلیارد دلار سرمایه لازم است
برای آنکه این پتروپالایشگاه‌های تعریف شده در منطقه جاسک به ثمر برسد، فلاحتیان می‌گوید که 27 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری لازم است. 27 میلیارد دلاری که باید بخشی از آن آورده سرمایه‌گذار داخلی باشد و بخشی نیز از طریق بازار سرمایه یا فاینانس‌های بین‌المللی تأمین شود اما ظرف مدت معینی این پروژه‌ها به مرحله بازگشت سرمایه می‌رسند و اقتصاد آنها توجیه پذیر است.
30 درصد از این منابع باید آورده سرمایه‌گذار باشد و تأمین سرمایه مردمی نیز از طریق بازار سرمایه به این صورت است که در سال اول 30 درصد از پروژه به عموم مردم عرضه می‌شود و 40 درصد باقیمانده نیز از طریق ابزارهای تأمین مالی بازار سرمایه از جمله انتشار اوراق پوشش داده خواهد شد.
سرمایه‌گذار باید در دو سال اول پیشرفت پروژه‌ها را به 30 الی 35 درصد برساند و این مسأله در آیین‌نامه اجرایی مورد تصویب هیأت وزیران آمده است.
معاون وزیر نفت می‌گوید که 27 میلیارد دلار تأمین مالی این پروژه‌ها مسأله مهمی است که باید به روش‌های مختلفی جلو برود و در این مسیر اگر شرکتی بخواهد شریک خارجی بگیرد، بر اساس ضوابطی با او همکاری خواهد شد. فلاحتیان با اشاره به اینکه علاوه بر نفت، میعانات گازی نیز در طرح توسعه پتروپالایشگاه‌ها دیده شده، اذعان می‌کند: هفته آینده جلسه برای تنفیذ مجوزها و شرایط اعطای دوره تنفس خوراک برگزار می‌شود که این دوره تنفس –که احتمالاً دو ساله خواهد بود- به تصویب هیأت امنای صندوق توسعه ملی برسد. پس از این تنفیذ مجوزها اتفاق خواهد افتاد و سرمایه‌گذاران 2 فرصت دارند که از این تاریخ به بعد پیشرفت پروژه را به سطح تعیین شده برسانند.
 روند صدور مجوزها کلید خورده است
با تمام آنچه گفته شد، احداث خط لوله گوره-جاسک مرحله نخست توسعه‌ای این طرح به شمار می‌رود و خط لوله‌ای که از تلمبه‌خانه گوره بوشهر به بندر جاسک هرمزگان می‌رود و از استان فارس نیز عبور می‌کند، فرصت بی‌نظیری را برای توسعه صنایع پایین دست در اختیار ایران می‌گذارد. به نظر می‌رسد که همزمان با ساخت این خط لوله واحدهای صنعتی دیگری نیز به مرور به طرح توسعه مناطق ساحلی جنوب کشور اضافه می‌شوند و اقدام‌هایی در جریان است که با همکاری تمام سازمان‌های مربوطه می‌تواند آن چهره متفاوتی که از جنوب کشور با اجرای این پروژه‌ها انتظار می‌رود، رقم بزند. در این منطقه می‌توان در آینده حتی صنایعی غیرنفتی را دید که از محصولات پالایشگاهی، پتروپالایشگاهی و پتروشیمیایی جان می‌گیرند.