تفرجگاهی در دل کویر

به رسم مستندهایی که آیینه‌ای در برابر شهر (یا کشور) قرار می‌دهند و بدون واکاوی علل تغییرات تصویر مردم و فرهنگ آن شهر قصد نمایش احوال آن را دارند، «ایساتیس»، از تمام ابزارهای تخصصی فنی و دانش جغرافیایی و تسلطی که بر شهر قدیمی یزد دارد بهره می‌گیرد و ضمن توصیف جذابیت‌های تاریخی و فرهنگی این شهر، از احوالات امروز آن غافل نمی‌شود. اما تفاوت مهم این مستند با بسیاری از مستندهایی که با انگیزه‌های مورد اشاره، ساخته می‌شود، علاوه بر جان بخشیدن به عناصر طبیعت و استفاده از صداهای گوش‌نواز زهره شکوفنده، مریم شیرزاد، ابوالحسن تهامی‌نژاد و نصرالله مدقالچی به‌عنوان نریتور در نقش‌های باد و آب و خاک و آتش، توجه به روح جاری و ساری در یزد و پرهیز از مصاحبه‌ها و گفت‌و‌گوهای خسته‌کننده (که غالباً حاوی اطلاعات مفیدی برای بیننده نیستند و در مواردی صرفاً برای لحاظ کردن حضور مسئولان در مستندها و جلب نظر آنها در خلال مستندها به کار برده می‌شود) در این مستند است. علیرضا دهقان، علاوه بر اینکه با نمایش تصاویر کارت پستالی، قصد ارائه تصویری زیبا و غیرساختگی از یزد را دارد، صرفاً به نمایش این مناظر اکتفا نمی‌کند و بدون لحاظ کردن مناسبات مذهبی غالب، گوشه‌چشمی به مراسم آیینی ادیانی که در این شهر در کنار هم و در آرامش زندگی می‌کنند هم دارد. او در نمایش این سیر و سیاحت (که گویی بیننده را به گردشی 70 دقیقه‌ای می‌برد و مصداقی برای ضرب‌المثل وصف‌العیش نصف‌العیش می‌شود)، از نمایش غم و شادی و خوشی و ناخوشی مردم شهر غافل نمی‌شود و بدون پرداخت غلو شده به این جزئیات، ضرباهنگ فیلم را از دست نمی‌دهد و با حفظ ریتم، از اصل موضوع مستند غافل نمی‌شود و با جان‌بخشی به عناصر طبیعت، نقش اساسی آنها در آبادانی یزد را یادآور می‌شود.  «ایساتیس»، شباهت‌های ساختاری زیادی با مستند تماشایی «باد صبا» (آلبر لاموریس) دارد اما به تقلیدی کورکورانه و کپی‌ بی‌هویت بدل نمی‌شود. حال و هوا و دقت نظری که در ساخت این مستند بوم‌گرایانه وجود دارد، این پتانسیل را به‌وجود آورده که «ایساتیس» در گروه مستندهای تأثیرگذار از شهری به قدمت تاریخ باشد که در آینده بدان مراجعه شده و مورد مطالعه قرار بگیرد و به‌عنوان تصویری جذاب از شهری دیدنی، مورد توجه سازمان‌ها و نهادهایی قرار گیرد که قصد ایجاد برنامه‌های انگیزشی برای ورود توریست به ایران و توسعه گردشگری را در برنامه کاری خود دارند.