هشت دهه همراهی پدر ویرایش ایران با کتاب و اهالی‌اش

مریم شهبازی
خبرنگار
همین یک هفته پیش یکصدسالگی‌اش را همراه با عده معدودی از همکاران و یاران قدیمی‌اش جشن گرفت؛ البته بهتر است بگوییم که دیگران سالروز تولدش را به‌پاس هشت دهه تلاش بی‌وقفه فرهنگی جشن گرفتند و  بابت خدمات بیشمار ادبی‌اش از او تجلیل کردند. هرچند که محدودیت‌های کرونایی این روزها اجازه حضور همه دوستداران احمد سمیعی گیلانی را نداد. حالا که بحث یک‌صد ساله شدن این چهره ماندگار کشورمان به میان آمد، بد نیست دقیقاً به یک سال قبل بازگردیم؛ مراسم تقدیری که به همت اعضای انجمن صنفی ویراستاران و جمعی از اهالی فرهنگ برپا شد و آنجا احمد سمیعی گیلانی راز عمر بلند خود را در این خواند که: «من هیچ‌وقت کینه به دل نگرفتم و به این نکته عقلایی رسیدم که هر کسی کینه به دل بگیرد آزار می‌بیند. ما باید قصورها را ببخشیم.» سال‌ها فعالیت فرهنگی سمیعی گیلانی از جهات مختلفی دارای اهمیت است. او شناخت شگفتی نسبت به ادبیات کلاسیک فارسی و همچنین ادبیات جهان دارد؛ آن‌هم به لطف تسلط به زبان‌های فرانسه، انگلیسی و عربی و البته سال‌ها مطالعه بی وقفه. طی این دهه‌ها تمرکز اصلی او بیش از همه به سمت ویرایش و نگارش، لایه دوم ترجمه معطوف بوده است. از همین رو به نقل از بزرگانی همچون زنده‌یاد رضاسیدحسینی او را پدر ویرایش در کشورمان می‌دانند، آنچنان ‌که حتی پیشنهاد شده زادروز او به ‌عنوان روز ویراستار در تقویم نامگذاری شود. سمیعی گیلانی همچون یار دیرینه‌اش زنده‌یاد ابوالحسن نجفی، فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد در رشته زبان‌شناسی است.  او به تحصیل در مقطع دکترا هم می‌پردازد که همزمان با محاصره ایران از سوی متفقین می‌شود و برای خدمت قدم به دانشکده افسری می‌گذارد. یک دهه بعد وقتی دوباره تصمیم به ادامه این راه می‌گیرد مبارزات سیاسی و زندانی شدن او را مجدد از این کار بازمی‌دارد.* سمیعی گیلانی از نسل مترجمانی است که مترجم شدن را در گرو تسلط به چند زبان خارجی و از سویی مطالعه ادبیات مبدأ و مقصد می‌داند. از فعالیت او در مراکز و مؤسساتی همچون انتشارات فرانکلین، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، مؤسسه مطالعات علمی و فرهنگ، مرکز نشر دانشگاهی، دانشنامه جهان اسلام، پژوهشگاه علوم انسانی، شورای عالی ویرایش صدا و سیما، سرپرستی بخش ویرایش و نیز مشاور علمی که بگذریم از سال‌ها قبل سمیعی گیلانی به‌عنوان عضو پیوسته در فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم فعالیت دارد. از سمیعی گیلانی ترجمه‌های مختلفی در دست است که ازجمله آن‌ها می‌توان به «دلدار و دلباخته» از «ژرژ ساند»، «خیال‌پروری‌های تفرجگر انزواجو» از «ژان ژاک روسو»، «داتا گنج‌بخش» (زندگینامه و تعالیم شیخ ابوالحسن علی‌بن عثمان هجویری) از «شیخ عبدالرشید» و« ساخت‌های نحوی» از «نوآم چامسکی» اشاره کرد. افزون بر این در تألیف کتاب‌های زبان فارسی دوره راهنمایی و دبیرستان هم همکاری و سرپرستی برخی فرهنگنامه‌ها ازجمله «فرهنگ آثار ایرانی- اسلامی» را هم به عهده داشته است.
* برگرفته از سایت انسان‌شناسی و فرهنگ