نقاشی روزنه‌ای به روح و روان انسان

شهرزاد عبدیه
روانشناس
بازی خط و رنگ که ما تحت عنوان نقاشی از آن یاد می‌کنیم ،نه تنها هنری از هنرهای هفتگانه است بلکه روشی مکمل برای درمان و کاهش تنش‌ها و استرس‌های روزمره است؛ در دانشگاه‌های ایران و خارج از کشور طی سال‌ها مطالعات گسترده‌ در خصوص نقاشی درمانی انجام شده که نتایج آنها حکایت از نقش نقاشی در کاهش اضطراب، افسردگی، خشم و غیره دارد. این روزها هم رنگ آمیزی ماندالا که مجموعه‌ای از شکل‌های هندسی هستند، حسابی طرفدار پیدا کرده است؛ روشی که یونگ، روانپزشک برجسته سوئیسی در درمان بیمارانش از آن استفاده می‌کرد.
اگرچه از نقاشی بیشتر در تشخیص و درمان مشکلات کودکان استفاده می‌شود اما در حوزه بزرگسالان نیز نباید از تأثیر این روش غافل ماند؛ گویی انسان در حین به تصویر درآوردن تصاویر ذهنی خود  فرصتی می‌یابد تا کمبودها، ناراحتی‌ها، ترس‌ها، غم‌ها و حتی شادی‌ها و آرزوهایش را با زبان تصویر بیرون بریزد و حتی به نوعی با آنها روبه‌رو شود؛ رویارویی که می‌تواند منجر به شناخت بهتر و سازگاری یا کاهش آنها شود.
در کنار کاربردهای درمانی نقاشی، برخی از روانشناسان و روان تحلیلگران از نقاشی برای رمزگشایی روان بزرگسالان و تحلیل رفتار آنها بهره برده و می‌برند؛ در این شرایط خطوط، اندازه و محل تصاویر و رنگ‌های انتخاب شده هرکدام می‌توانند مانند روزنه‌ای به روح و روان افراد عمل کنند. همچنین قلم نقاشی به افراد فرصتی برای تخلیه هیجانات و فرافکنی می‌دهد. از سوی دیگر در مواردی که نقاشی نیاز به دقت دارد باعث افزایش تمرکز فرد شده و توجه او را از فضای اطراف و فکر و خیالات منفی منحرف می‌کند. همین امر باعث کاهش تنش‌ها در وی می‌شود؛ در جلسات نقاشی درمانی ممکن است از فرد خواسته شود نقاشی با موضوع آزاد بکشد، گاهی نیز موضوع نقاشی مشخص می‌شود، به طور مثال از فرد خواسته می‌شود غم خود را به تصویر درآورد یا آرامش را بکشد یا حتی بیماری مزمنی که سال‌ها او را آزار می‌دهد نقاشی کند. این تصاویر انتزاعی گاه روشی مکمل برای درمان مشکلات روحی و روانی است.
در واقع نقاشی وسیله‌ای برای ارتباط غیرکلامی است. از سوی دیگر افراد در هنگام نقاشی و رنگ آمیزی لذت را تجربه می‌کنند و همین لذت تأثیرات مثبتی برجسم و روان آنها برجا می‌گذارد. لذت باعث آرام شدن ضربان قلب، تنفس و فشار خون می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد نقاشی و لذت حاصل از آن حتی روی سیستم ایمنی انسان نیز تأثیرات مثبت دارد و باعث ترشح هورمون‌های آرامش بخش و کاهش دهنده استرس می‌شود. جالب است بدانید نه تنها کشیدن نقاشی و به عبارتی خلق هنر فواید مثبت روانی دارد بلکه تماشای آثار هنری نیز می‌تواند تأثیرات مفیدی بر روح و روان انسان داشته باشد.