اختلاف در اردوی غرب

گروه سیاسی/ بیش از یک سال از شروع مذاکرات احیای برجام و نزدیک به پنج ماه از آغاز مذاکرات رفع تحریم‌ها در دولت جدید ایران می‌گذرد. تغییر ریل مذاکرات از هشتم آذرماه سال 1400 منجر به آن شد تا مذاکرات علاوه‌بر پیشرفت‌های قابل توجه، با تأکید بر منافع ایران در رفع کامل و مؤثر تحریم‌ها و همچنین امتناع از هرگونه مذاکرات فرابرجامی در پیش گرفته شود. دیپلماسی هوشمندانه کشورمان در دولت سیزدهم منجر به آن گشت تا نه تنها روسیه و چین از مواضع و مطالبات قانونی ایران پشتیبانی کنند که حتی کشورهای اروپایی و بخصوص اتحادیه اروپا با کمرنگ کردن مواضع ضدایرانی و زیاده‌خواهانه خود، بر حسن‌نیت ایران تأکید کنند. در مقابل اما برخی مقامات کاخ سفید تلاش دارند تا توپ را در زمین ایران بیندازند. نگاهی به مواضع متفاوت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و همچنین سفیر امریکا در سازمان ملل و همچنین سخنگوی وزارت خارجه امریکا بخوبی گویای اختلاف‌نظرها در این خصوص و بحران تصمیم‌گیری در ایالات متحده است.

کاخ سفید زیاده‌خواهی را کنار بگذارد
روز گذشته وزیر امور خارجه کشورمان در تماس تلفنی با «جوزف بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در خصوص آخرین وضعیت گفت‌و‌گوها برای رفع تحریم و همچنین برخی موضوعات مهم منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو و تبادل نظر کرد. حسین امیرعبداللهیان در این گفت‌وگوی تلفنی با اشاره به تداوم رایزنی‌ها برای رفع تحریم‌ها اظهار داشت: هیچ تردیدی در اراده دولت جمهوری اسلامی ایران برای رسیدن به توافق خوب، قوی و پایدار وجود ندارد. کاخ سفید باید زیاده‌خواهی‌ها و تردید را کنار گذاشته و در مسیر واقع‌بینی و راه‌حل گام بردارد. وزیر امور خارجه با اشاره به تلاش طولانی همه طرف‌ها در وین اظهار کرد: اکنون سه کشور اروپایی و روسیه و چین آماده نهایی‌شدن توافق هستند. دولت فعلی امریکا باید جسارت اصلاح سیاست‌های اشتباه گذشته کاخ سفید را داشته باشد.

تقدیر اروپا از ابتکار‌عمل‌های ایران
جوزف بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، نیز در این گفت‌وگو با اشاره به اراده مثبت طرف ایرانی در مذاکرات وین اظهار کرد: باور داریم که ایران خواهان توافق است و ابتکارات متنوعی وجود داشته و تداوم دارد. او طولانی‌شدن تنفس در مذاکرات را سازنده ندانست و پیشنهاد کرد گفت‌وگوها مجدداً میان نماینده اتحادیه اروپا و مذاکره‌کننده ارشد ایران از نزدیک پیگیری شود.

مقصرنمایی از ایران
این اظهارات مثبت مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص مواضع و ابتکارعمل‎‌های ایران درحالی است که ایالات متحده بازی دیگری در پیش گرفته است. به‌عنوان نمونه «لیندا توماس گرینفیلد»، سفیر امریکا در سازمان ملل در بخشی از یک گفت‌وگو با روزنامه العربی الجدید، ایران را مانع تلاش‌ها برای رسیدن به توافق اعلام کرد.

مذاکرات پیش رفته اما...
با وجود این، ند پرایس سخنگوی وزارت خارجه امریکا در آخرین موضعگیری خود اعلام کرد در ماه‌های گذشته پیشرفت چشمگیری در مذاکرات رخ داده اما رسیدن به توافق نامشخص است. وی همچنین مدعی شد: ما همچنان فعالانه پیگیر حل‌وفصل اختلافات باقی مانده هستیم، چراکه همچنان معتقدیم بازگشت متقابل به اجرای کامل برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، منافعی در زمینه منع گسترش تسلیحات هسته‌ای برای ما به ارمغان خواهد آورد که بسیار به سود امنیت ملی ما است. پرایس در ادامه مدعی شد: بازگشت به اجرای کامل برجام در راستای منافع ما است زیرا به ما مزایای عدم اشاعه هسته‌ای را ارائه می‌دهد و یکی از این مزایا طولانی شدن مدت زمان گریز هسته‌ای ایران است. اکنون، این زمان گریز هسته‌ای به میزان قابل توجهی کمتر شده است.

اختلاف در تصمیم‌سازان امریکایی
دیدگاه‌های متقاوت در ایالات متحده یکی دیگر از موانع کاخ سفید برای تصمیم‌گیری سیاسی آن کشور است. با آنکه سناتورهای بسیاری با هر گونه توافق احتمالی مخالفت کرده‌اند و تیم مذاکره‌کننده این کشور دچار اختلاف و فروپاشی شده است، 40 مقام دولتی پیشین و متخصص عدم اشاعه هسته‌ای از رئیس‌جمهور امریکا خواستند تا مذاکرات برای بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران را با موفقیت به پایان برساند. در بیانیه این متخصصان که پنجشنبه منتشر شده بود، ادعا شده است: شکست در بازگشتن از سیاست‌های دولت ترامپ «غیرمسئولانه» است و خطر تبدیل ایران به یک کشور دارای تسلیحات هسته‌ای را افزایش خواهد داد. در این بیانیه عنوان شده است: فشار حداکثری ترامپ که قرار بود به دستاوردهای «بهتر» و «توافق جامع‌تر» برسد نه تنها نتوانست به نتایج مطلوب برسد، بلکه مسیری برای ایران باز کرد تا محدودیت‌های برجامی‌اش را زیرپا بگذارد و توانایی‌اش برای توسعه هسته‌ای را تسریع بخشد.
حال باید نظاره کرد که آیا امریکا با گرفتن تصمیم سیاسی خود در موضوعات باقی‌مانده، اراده اصلاح مسیر گذشته این کشور در اجرای توافق را خواهد داشت یا خیر.