ضرورت اصلاح قانون مربوط به داوطلبان شبهه‌دار

اکرم رضایی ثانی
خبرنگار

آزمون سراسری سال‌جاری با توجه به مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی به نام «ماده واحده تکمیل و اصلاح موادی از سیاست‌ها و ضوابط ساماندهی سنجش و پذیرش متقاضیان ورود به آموزش عالی (پس از پایان متوسطه) مصوب خرداد ۱۴۰۱ دو بار در سال برگزار می‌شود. هر دو نوبت آزمون سال ۱۴۰۲ حکم واحد داشته و نتیجه آن برای دو سال اعتبار دارد. نتایج اولیه نوبت اول آزمون در نیمه نخست اسفند به اطلاع داوطلبان می‌رسد که شامل نمره خام آزمون می‌شود. تغییرات دیگر در این آزمون شامل تأثیر قطعی و ۴۰ درصدی معدل پایه دوازدهم، حذف آزمون دروس عمومی و برخی زیرگروه‌های آزمایشی در آزمون سراسری است به شکلی که امسال پنج گروه اصلی شامل علوم ریاضی، علوم تجربی، علوم انسانی، هنر و زبان است.محمدعلی زلفی گل در نشست آنلاین با نمایندگان تام‌الاختیار وزیر علوم، تحقیقات و فناوری افزود: صیانت از حقوق داوطلبان و فرزندان ایران اسلامی وظیفه مسئولان آموزشی است و باید به نحو شایسته‌ای از منافع این عزیزان مراقبت شود تا زمینه و بستر رشدشان فراهم شود.
زلفی‌گل اظهار امیدواری کرد با رعایت قانون و دستورالعمل‌ها و همت مسئولان ذیربط آزمون سراسری با سلامت کامل برگزار شود و ادامه داد: هیچ امکانی از تخلف نباید وجود داشته باشد و نظارت کامل بر مخازن دفترچه سؤالات و پاسخنامه‌ها در حوزه‌های برگزاری آزمون و همه فرایندها اعمال شود به گونه‌ای که سرمایه اجتماعی و اعتبار سازمان سنجش حفظ و ارتقا یابد و امیدواریم آزمون سراسری سال ۱۴۰۲ با بهترین کیفیت برگزار شده و رضایت داوطلبان عزیز را فراهم آورد.
شبهه‌داران کنکوری در انتظار
پیش‌تر در این صفحه گزارشی درباره داوطلبان شبهه‌داری که گفته می‌شد در کنکور مرتکب تقلب شده‌اند تهیه شد، یکی از این افراد در گفت‌و‌گوی خود با «ایران» مطرح کرده بود: پس از اینکه در آزمون کنکور ۱۴۰۱ شرکت کردیم با ما تماس گرفتند و گفتند با توجه به پاسخ‌هایی که به سؤالات داده‌اید از نظر ما، شما مرتکب تقلب شده‌اید و باید مجدداً آزمون بدهید.ما هم مجدداً در کنکور شرکت کردیم اما هنوز رتبه‌هایمان را اعلام نکرده‌اند.زمانی که کارنامه کنکور ما و رتبه‌هایمان آمد و انتخاب رشته کردیم و منتظر جواب قبولی دانشگاه بودیم، با ما تماس گرفتند و گفتند رتبه و نمره شما شبهه‌دار است و باید دوباره کنکور بدهید.اکنون اعتراض ما برای این است که هنوز نتایج آن آزمون اعلام نشده در حالی که ما باید اکنون در کلاس‌های دانشگاه باشیم.با پیگیری که از سازمان سنجش به عنوان دستگاه مجری قانون انجام دادیم آنها عنوان کردند نتایج آزمون‌ها برای داوطلبان پست شده است.اما مسأله اصلی این است که لفظ داوطلب شبهه‌دار چه وجهه قانونی دارد و آیا براحتی و با یک استدلال مبنی بر اینکه رتبه و سابقه تحصیلی یکسان نیست، می‌توان لفظ شبهه‌دار به کسی اطلاق کرد.علی امرایی عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت در توضیح داوطلبان شبهه‌دار بیان کرد: این موضوع یک قانون بوده و سازمان سنجش هم مجری آن است، در واقع این بحث عین قانون رسیدگی به تخلفات و جرایم در آزمون سراسری است.وی در ادامه بیان کرد: این قانون یک ماده ۱۱ دارد که از سال گذشته انواع و اقسام دانشجویان و داوطلبان درگیر آن بوده‌اند.چرا می‌گویم دانشجویان و داوطلبان؟ زیرا طبق همین قانون سال گذشته برای برخی از داوطلبان و دانشجویان استفساریه‌ای آمد؛ یعنی وضعیت یک سری افرادی که دیگر دانشجو شده بودند و کارت دانشجویی داشتند بررسی شدند و از سوی سازمان سنجش به آنها گفته شده که شما مشکوک به تقلب هستید، سپس از دانشگاه بیرون آمدند.امرایی تأکید کرد: از این رو مجلس استفساریه‌ای با این مضمون داد که آیا معنی داوطلب ذکر شده در قانون معنای کسی است که به دانشگاه رفته؟ پاسخ خیر است. داوطلب به معنای کسی که به دانشگاه راه یافته، نیست.در اینجا باید بین داوطلب و دانشجو تفکیک قائل شد. نتیجه اینکه این قانون تا زمانی که شخص داوطلب است و در دانشگاه پذیرش نشده مورد استفاده خواهد بود. وقتی یک واژه از نظر سازمان سنجش یا وزارت علوم ابهام دارد، یکی از وظایف مجلس بیان طرح استفساریه برای روشن شدن موضوع است.
عضو کمیسیون آموزش دیده بان شفافیت و عدالت در واکنش به صحبت یکی از داوطلبان شبهه‌دار که گفته بود ما انتخاب رشته کرده بودیم اما بعد سازمان سنجش با ما تماس گرفت و گفت شما داوطلب شبهه‌دار هستید، بیان کرد: ممکن است به شخصی رتبه هم اعلام شود اما هنوز در دانشگاه پذیرفته نشده باشد و تا زمانی که به دانشگاه راه نیابد و کارت دانشجویی دریافت نکند، یک داوطلب است.
وی در ادامه افزود: بنابراین ما در این قانون فقط با داوطلب مواجه هستیم از سال گذشته دانشجویان اخراجی زیادی به ما مراجعه کرده‌اند.در بحث داوطلبانی که شبهه دار هستند اول از همه سازمان سنجش مجری است و قانون را اجرا می‌کند اما سازمان سنجش باید نهایت تلاشش را برای امنیت و حفاظت سؤالات آزمون کند. همچنین وزارت ارتباطات باید پای کار بیاید و اینترنت را در حوزه‌ها محدود کند. اگر همه این کارها را انجام دهیم آمار داوطلبان شبهه‌دار یا مشکوک کاهش می‌یابد.
امرایی با تأکید بر اینکه قانون مجلس نیاز به اصلاح دارد، گفت: سازمان سنجش فقط مجری است ولی قانون مجلس نیاز به اصلاح دارد؛ زیرا اختلاف معدل داوطلب در زمان دانش‌آموزی با رتبه داوطلب در کنکور نباید ملاک باشد.اولاً آزمون آموزش و پرورش تشریحی و آزمون کنکور تستی است، ثانیاً متولی امتحانات نهایی آموزش و پرورش و متولی کنکور سازمان سنجش است.از طرفی مهم‌تر از همه اینکه ما به عنوان مثال داوطلبی داریم که ۷ سال پیش فارغ التحصیل شده، در واقع او معدل پایینی در رشته ریاضی کسب کرده، حال تغییر رشته داده، تلاش کرده، درس خوانده و توانسته رتبه خوبی در کنکور به دست بیاورد. نمی‌توان وقتی معدل و رتبه او با هم همخوانی ندارد پس بگوییم داوطلب شبهه دار است با این حال سازمان سنجش مجری قانون است.
وی اضافه کرد: قانون به سنجش گفته اگر اختلاف بین رتبه و معدل دیپلم دیده شد، در درس‌هایی که اختلاف مشهود است، داوطلبان برای صحت‌سنجی به آزمون مجدد دعوت شوند. به نظر من این قانون جای اصلاح دارد و پسندیده نیست که به خاطر رتبه و نمرات این اتفاقات بیفتد. در عین حال می‌توان برای پی بردن به تقلب اقدام دیگری کرد.عضو کمیسیون آموزش دیده‌بان شفافیت و عدالت تأکید کرد: بدین شکل که الگوهایی تحت عنوان تقلب داشته باشد مثلاً ممکن است یک کانال، کلیدی را به عنوان تقلب بیرون بدهد. این کلید تقلب‌ها بسیار مهم است یعنی اگر پاسخنامه داوطلب به کلید تقلب نزدیک باشد می توان آن را بررسی کرد. رمز این کار در پاسخ به سؤالات صحیح نیست زیرا کسی که تقلب می‌کند می‌خواهد به جواب صحیح برسد و کسی که تلاش کرده و درس خوانده جواب‌های صحیح می‌زند. اما رمز در جواب‌های غلطی است که داوطلبان مشترکاً از روی الگوی سؤالات زده‌اند.
وی افزود: از نظر من اگر قرار است اختلاف بین رتبه و معدل سنجیده شود باید دلایل دیگری هم در کنار آن به عنوان استدلال دقیق‌تر به کار گرفته شود.قانون مجلس نیاز به اصلاح دارد ولی اگر بگوییم که سازمان هم نباید این کار را بکند من مخالفم. سازمان سنجش باید عین آنچه قانون به او گفته انجام دهد ولی از مجلس می‌خواهیم که این قسمت از قانون را اصلاح کند. زیرا داوطلبانی هستند که آزمون تستی آنها از آزمون تشریحی‌شان در مدرسه بهتر است یا زمانی دیپلم خود را اخذ کردند که اصلاً معدل مانند الان تأثیری نداشته است. به خاطر همین افراد در زمانی معدل کسب کردند که تأثیرش کمتر بوده است بنابراین باید که قانون اصلاح شود.

بــــرش
رصد فضای مجازی و برخورد با متخلفان آزمون سراسری
دکتر محمدحسین حاجیلو معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع سازمان سنجش آموزش کشور در جدیدترین اظهار نظر در مورد کشف تجهیزات تقلب در آزمون‌ها، جدیدترین ابزار تقلب، راه‌های جلوگیری از تقلب و روش تقلب با تجهیزات الکترونیکی مطالبی را مطرح کرد و افزود: مدت‌هاست که کمیته حفاظت آزمون‌ها در سازمان سنجش تشکیل شده و مراحل دستورالعمل این کمیته در نهادهای ذیربط تحت بررسی است.
معاون برنامه‌ریزی و مدیریت منابع سازمان سنجش آموزش کشور ضمن تأکید بر شناسایی مصادیق جدید تقلب و تخلف با توجه به پیشرفت فناوری به مواردی از قبیل تجهیزات تصویربرداری، هندزفری نامرئی، تجهیزات انتقال اطلاعات مبدل‌ها و مولدها، هندزفری‌های الکتریسیته، مغناطیس و الکترومغناطیس، امکانات هندزفری‌های نامرئی و انواع تجهیزات سیم کارت‌خوان، تأکید کرد.
دکتر حاجیلو با بیان اینکه برخی داوطلبان بدون آگاهی از قوانین، مرتکب جرم می‌شوند، گفت: باید به راهکارهای جلوگیری از استفاده تجهیزات تقلب پرداخت و ضمن پیشنهاد برای افزایش کارایی به آموزش عوامل بازدید بدنی، آگاه‌سازی کلیه عوامل اجرایی از انواع دستگاه‌های تقلب، استفاده از تجهیزات آشکارساز، طراحی و ساخت دستگاه آشکارساز جاذب با استفاده از مهندسی معکوس پرداخت.
وی مطرح کرد: تمام محیط فضای مجازی به صورت دقیق رصد و برخورد قاطعی با متخلفان انجام می‌شود. به طور قطع سازمان سنجش به دنبال تحقق عدالت آموزشی است و یکی از نمادهای آن، برخورد قاطعانه این سازمان با گروه‌های متخلف اخاذی کننده از داوطلبان است که با یاری ضابطان قضایی، پلیس فتا و پلیس امنیت شناسایی می‌شوند و تحت پیگرد قانونی قرار می‌گیرند.
قائم مقام رئیس سازمان سنجش آموزش کشور با تشکر از ضابطان قضایی، پلیس فتا و پلیس امنیت در راستای برقراری عدالت آموزشی برای ایجاد فضای امن و رقابت سالم، خاطرنشان کرد: لازم است که داوطلبان بر اساس دانش و توانایی‌های شخصی خود آماده شرکت در آزمون شوند و تحت تأثیر برخی تبلیغات غلط فرصت سوزی نکنند و سرنوشت خود را به کسانی که درصدد برهم زدن نظم و امنیت، تخلف و کلاهبرداری هستند گره نزنند.