یوسف حیدری
گزارش نویس
«فرزندتان را به ما بسپارید و المپیادی تحویل بگیرید. با چند ماه فراگیری دروس در آموزشگاه ما و شرکت در چند آزمون فرزندتان جزو نفرات برتر کنکور می‌شود. «فرزند شما نخبه است و ما می‌توانیم قبولی او را در مدرسه تیزهوشان ضمانت کنیم.» فراگیری دروس آموزشگاه ما می‌تواند علاوه بر دریافت بورسیه امتیاز مهمی برای کنکور فرزندتان باشد.»
رضا پیامک‌ها را یکی یکی می‌خواند و سری به نشانه تأسف تکان می‌دهد. می‌گوید این چند نمونه از پیامک‌ها و اطلاعیه آموزشگاه‌هایی است که هر روز برای او ارسال می‌شود: «ای کاش فقط پیامک بود، اپراتورهای آموزشگاه‌ها تماس می‌گیرند و مشخصات من و دخترم را هم می‌دانند. آنها شماره من و خیلی از والدین دانش‌آموزان را از کجا می‌آورند؟ چرا باید شماره و اطلاعات ما به این راحتی در اختیار آموزشگاه‌ها قرار بگیرد؟ دخترم پایه یازدهم است و سال قبل هم با معدل بالا قبول شد. از اول سال تحصیلی تا حالا آموزشگاه‌های مختلف علمی و کنکور یک لحظه برای من و دخترم آسایش نگذاشته‌اند. انگار باهم مسابقه گذاشته‌اند. پارسال که خبری از کرونا نبود همزمان با شروع سال تحصیلی تلفن‌ها هم شروع شد. حتی از معدل دخترم و ریز نمراتش خبر دارند. می‌گویند دختر شما جزو دانش‌آموزان نخبه است و می‌تواند در مسابقات المپیاد یا استعدادهای درخشان شرکت کند.»
رامین هم روایت مشابهی دارد. می‌گوید سؤال مهم این است که آموزشگاه‌ها شماره تلفن والدین و اطلاعات دانش‌آموز را از کجا می‌گیرند: «امسال چهار بار از مؤسسه‌های مختلف کنکور تماس گرفتند و هر بار با تبلیغ کلاس و برنامه‌هایشان اصرار کردند دخترم در این کلاس‌ها شرکت کند. دخترم رشته انسانی تحصیل می‌کند و جالب اینکه یک بار یکی از این آموزشگاه‌ها اصرار داشت دختر شما در درس فیزیک ضعیف است و برای قبولی در کنکور باید ضریب بالایی در فیزیک بگیرد. آنها فقط شماره تلفن و مشخصات من را داشتند و نمی‌دانستند دخترم در چه رشته‌ای درس می‌خواند. مخالفت ما هم بی‌تأثیر است و روز بعد دوباره تماس می‌گیرند شاید ما را راضی کنند حداقل در جلسه توجیهی که به قول خودشان رایگان است شرکت کنیم. این مؤسسات شماره تماس خانواده دانش‌آموزانی را که معدل بالایی دارند به دست می‌آورند و تماس می‌گیرند. هر بار هم پیگیر می‌شویم که شماره تماس و اطلاعات ما را از کجا گرفته‌اید ادعا می‌کنند آموزش و پرورش استان دانش‌آموزان نخبه را معرفی می‌کند تا با شرکت در کلاس و آزمون، استعدادش را شکوفا کنیم. اگر هم قبول نکنیم مدعی می‌شوند راه پیشرفت دخترمان را سد کرده‌ایم.»
برگزاری کلاس‌های تقویتی و کنکور آنلاین در کنار همایش‌های حضوری از امتیازهایی است که مؤسسات آموزشی و کنکور در تماس با خانواده‌ها مطرح می‌کنند. محمدرضا که حسابی از تماس‌های این مؤسسات کلافه است می‌گوید چرا نظارتی بر کار این مؤسسات نمی‌شود: «این مؤسسه‌ها هم شماره والدین و هم شماره تلفن منزل و محل کار والدین را دارند تا اگر مثلاً پدر دانش‌آموز مخالفت کرد از طریق مادر یا خود دانش‌آموز او را مجبور به پذیرش کنند. با شیوع کرونا و آنلاین شدن کلاس‌ها تماس آموزشگاه‌ها بیشتر شده است. هر بار هم با اسامی مختلف تماس می‌گیرند و مدعی هستند که آزمون‌هایی در دانشگاه‌های امیرکبیر و شهید بهشتی برگزار می‌کنند تا سطح علمی دانش‌آموزان ارزیابی شود. باور کنید یکی از این آموزشگاه‌ها بیشتر از 50 بار تماس گرفت و تلاش کرد شماره همسر یا دخترم را از من بگیرد. چند ماه قبل با اصرار یکی از این آموزشگاه‌ها همراه دخترم آنجا رفتیم. گفتند 20 درصد دروس در پنج جلسه رایگان به شکل غیرحضوری تدریس می‌شود و بعد از آن آزمون می‌گیرند تا دروسی که دانش‌آموز در آنها ضعیف است مشخص شود. بعد از آزمون هم گفتند دختر شما در دروس ریاضی و فیزیک ضعیف است ولی اگر همه دروس را ثبت‌نام کنید بهتر است. برای هر درس هم 500 هزار تومان می‌گیرند. مدعی
بودند نفر پانزدهم کنکور سال گذشته هم هفته‌ای یک بار تماس می‌گیرد و به فرزندتان مشاوره می‌دهد. با همین ترفند والدین خیلی از دانش‌آموزان را به امید اینکه فرزندشان جزو نفرات برتر کنکور شود وادار می‌کنند در این کلاس ثبت‌نام کنند.»
آتنا یکی از دانش‌آموزانی است که با آرزوی رتبه بالای کنکور و بورسیه به یکی از این مؤسسات رفت: «یک ماه قبل با پدرم تماس گرفتند. می‌گفتند آموزش و پرورش از آنها خواسته نخبه‌ها را شناسایی و حمایت کنند. وقتی گوشی موبایل را از پدرم گرفتم اپراتور آموزشگاه کنکور از من خواست تا خانواده را راضی کنم. می‌گفتند ابتدا آزمون هوش برگزار می‌کنند و درصورت قبولی بورسیه شده و امتیاز بالایی در کنکور برای من ثبت خواهد شد. نمی‌دانم شماره پدرم را از کجا پیدا کرده بودند. فکر می‌کنم مدرسه شماره تماس ما را به آنها داده بود. دو هفته قبل به آدرسی که داده بودند رفتم. یک واحد آپارتمان با چند اتاق. در هر اتاق یک نفر با چند برگه منتظر ورود دانش‌آموزان بود. ما پنج نفر بودیم. سؤالاتی به ما دادند که پاسخ دهیم. سؤالات از کتاب درسی نبود و بیشتر مربوط به هوش و محاسبات ذهنی بود. نمره منفی هم نداشت. می‌گفتند کلاس برگزار نمی‌کنند اما این آزمون مهم است چون نمره آن هم در کنکور تأثیر خواهد داشت. البته هزینه‌ای پرداخت نکردیم. نمی‌دانم چقدر ادعای آنها واقعیت دارد ولی از قبل تجربه این آموزشگاه‌ها را دارم. اگر بگویند برای تقویت بعضی از درس‌ها و روش تست زنی باید چند جلسه کلاس بروم قبول نمی‌کنم.»
اینکه اطلاعات دانش‌آموزان چگونه سر از آموزشگاه‌های علمی و کنکور در می‌آورد سؤالی است که مریم احمدی مدیر یکی از دبیرستان‌های دخترانه پاسخ جالبی برای آن دارد. او از شیوه این مؤسسه‌ها برای گرفتن اطلاعات دانش‌آموزان می‌گوید: «با نزدیک شدن به روزهای ثبت‌نام کنکور فعالیت آموزشگاه‌هایی که کلاس‌های تقویتی یا تست زنی برگزار می‌کنند زیاد می‌شود. نماینده‌های این مؤسسه‌ها به بهانه‌های مختلف به مدارس می‌آیند تا مدیر مدرسه را قانع کنند شماره تماس اولیای دانش‌آموزان را به آنها بدهد تا پیامک تبلیغاتی هدفمند برای والدین بفرستند. تا قبل از کرونا از مدیران مدارس می‌خواستند اجازه دهند مقابل مدرسه تراکت تبلیغاتی آموزشگاه را پخش کنند یا در سالن اجتماعات و کلاس‌ها برای بچه‌ها صحبت کنند. وعده‌های جالبی هم می‌دهند؛ اینکه اگر شماره تماس والدین را در اختیارشان قرار دهیم چند جعبه برگه A4 یا وسایل مورد نیاز مدرسه را به ما هدیه می‌دهند. البته خیلی از همکاران من مخالفت می‌کنند چون اطلاعات دانش‌آموزان محرمانه است و ما باید امانتدار باشیم. دو سال قبل نماینده یکی از مؤسسات کنکور پیشنهاد داد تا در قبال گرفتن شماره تماس و اطلاعات دانش‌آموزان یک دستگاه پرینتر به مدرسه ما اهدا کنند؛ قبول نکردم چون خانواده‌ها به ما اعتماد دارند و نباید این اعتماد از بین برود. برخی از این مؤسسه‌ها به بهانه راهنمایی دانش‌آموزان برای کنترل استرس شب امتحان یا بالا بردن شانس قبولی در کنکور برای بچه‌ها در مدرسه صحبت می‌کنند و به دانش‌آموزان برگه می‌دهند تا مشخصات و شماره تماس خودشان را بنویسند. مدیر یکی از این مؤسسات می‌خواست با همین شیوه اطلاعات دانش‌آموزان را بگیرد که من اجازه ندادم.»
تقدیم اطلاعات دانش‌آموزان به مؤسسات علمی و آموزشی از سوی مدارس و آموزش و پرورش یک تخلف محسوب می‌شود. این را مسعود ثقفی سخنگوی آموزش و پرورش تهران می‌گوید و معتقد است شماره تماس و اطلاعات دانش‌آموزان جزو اسناد مدرسه است و کسی حق ندارد آنها را در اختیار هیچ فرد یا مؤسسه‌ای قراردهد: «مدیر و مسئولان مدرسه هیچ مجوزی برای در اختیار قرار دادن اطلاعات دانش‌آموزان به مؤسسات ندارند. البته از این تخلفات زیاد نداریم اما اگر اولیای دانش‌آموزان با این نوع تخلف مواجه شدند موضوع را با مستندات به اداره ارزیابی و عملکرد و پاسخگویی آموزش و پرورش شهر تهران اطلاع دهند تا به آن رسیدگی شود.»