واکنش ایران و اروپا به تصمیم واشنگتن برای رجوع به مکانیسم ماشه
امریکا نمیتواند به مکانیسم ماشه متوسل شود
گروه سیاسی/ قابل انتظار بود که امریکا بعد از شکست سنگین در به تصویب رساندن قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران بار دیگر به نسخه منسوخ شده مکانیسم ماشه رجوع کند. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا یک روز بعد از این ناکامی مدعی شد که امریکا هفته آینده برای فعال کردن مکانیسم احیای تحریمهای سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی ایران تلاش میکند. به گزارش رسانههای امریکایی، ترامپ طی سخنرانی در باشگاه گلف خود در شهر «بدمینستر» با اذعان به اینکه واشنگتن از قبل میدانست قطعنامه تمدید تحریم تسلیحاتی ایران در شورای امنیت رأی نمیآورد، گفت: «ما میدانستیم که نتیجه رأیگیری چه میشود، ولی بازگشت تحریمها را امتحان میکنیم. هفته آینده آن را خواهید دید». پیشتر «مایک پمپئو»، وزیر خارجه امریکا هم بعد از شکست قطعنامه پیشنهادی این کشور در شورای امنیت در بیانیهای گفته بود که واشنگتن به تلاش خود برای تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران ادامه خواهد داد. مقامهای امریکا در حالی امیدوار به راهاندازی مکانیسم ماشه هستند که ادعای آنها از سوی شماری از چهرههای امریکایی هم رد شده است. چنانکه «آنتونی بلینکن»، مشاور جو بایدن نامزد دموکرات انتخابات ریاست جمهوری امریکا در پیامی توئیتری درباره ادعای حق امریکا برای بکارگیری مکانیسم بازگردانی تحریمها در توافق هستهای، در صفحه توئیترش نوشت: «راهکارهای موجود در قطعنامه 2231 برای کشورهای عضو توافق در دسترس هستند. کاخ سفید در خروج از توافق هستهای، دقیقاً آن را پایان مشارکت امریکا در برجام عنوان کرد.» بلینکن در ادامه گفت: «پایبند بودن به توافقی کارساز و دارای قدرت، عاقلانه میبود.»
سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم گفت که امریکا بهدلیل خروج از برجام، حق استفاده از مکانیسم ماشه را ندارد. به گزارش فارس، سخنگوی «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز یکشنبه گفت، از آنجا که امریکا از برجام خارج شده است توانایی فعال کردن «مکانیسم ماشه» را ندارد. به نوشته خبرگزاری آلمان، سخنگوی بورل گفت: «امریکا به طور یکجانبه در ماه مه۲۰۱۸ از برنامه جامع اقدام مشترک خارج شده و هیچ مشارکتی در ساختارها و فعالیت آن نداشته است. به همین دلیل نمیتوان امریکا را عضوی از برجام دانست.»
«مکانیسم ماشه» یا همان «اسنپبک»، بخشی از سازوکار حل و فصل اختلافات در برجام است که در صورت اجرایی شدن به بازگشت خودکار همه تحریمهای شورای امنیت ذیل قطعنامههای پیش از ۲۲۳۱ میانجامد. براساس برجام هر کدام از کشورهای عضو این توافق میتوانند اعتراض خود را مطابق با بندهای ۳۶ و ۳۷ برجام به کمیسیون مشترک ارجاع دهند و در صورت بینتیجه بودن بررسی این کمیسیون، اختلافات حل نشده به وزرای خارجه عضو برجام ارجاع داده میشود که باید ظرف 2 هفته این مورد اختلافی را بررسی کرده و به نتیجه برسانند. اگر این مسأله طی این مرحله و سپس فرصت دوباره و 5 روزه کمیسیون مشترک به جایی نرسید، پس از عبور از این فرآیند
۳۵ روزه، کشور معترض میتواند موضوع را بهعنوان تخطی قابل ملاحظه برجام به شورای امنیت ارائه کند و این شورا باید ظرف یک ماه، قطعنامهای را برای ادامه تعلیق تحریمها به رأی بگذارد؛ قطعنامهای که طرف شاکی میتواند وتو کند و به این ترتیب، تحریمها به طور خودکار بازگردد. حالا امریکا که دو سال پیش با خروج یکجانبه از برجام به مشارکت خود در این توافق پایان داده است با این استدلال که نام آن در قطعنامه ۲۲۳۱ بهعنوان یک «شرکتکننده» در برجام کماکان مکتوب است، میخواهد علیه ایران بهدلیل نقض اساسی برجام به شورای امنیت شکایت کند. شکایتی که پس از آن شورای امنیت باید ظرف یک ماه درباره قطعنامهای برای ادامه معافیت تحریمی ایران تصمیمگیری کند. اگر این قطعنامه تا مهلت مقرر ارائه نشود، همه تحریمهای سازمان ملل که قبل از سال ۲۰۱۵ برقرار بود، به طور خودکار بازمیگردد. اما امریکا در حالی با ادعای اینکه همچنان یکی از طرفهای برجام به شمار میآید، درصدد استفاده از مکانیسم ماشه است که در متن قطعنامه 2231 مشارکتکنندگان در برجام بهعنوان امضاکنندگان اولیه تعریف میشوند که همان چین، فرانسه، آلمان، روسیه، بریتانیا، امریکا به همراه اتحادیه اروپا و ایران هستند. پیشتر «برایان هوک»، نماینده ویژه دولت امریکا در امور ایران که بتازگی از سمت خود استعفا کرده معترف شده بود که استفاده از مکانیسم ماشه دیگر حق واشنگتن نیست. وی در این رابطه گفته بود: «در خصوص مکانیسم بازگشت خودکار تحریمها باید بگویم که ما دیگر داخل آن توافق (برجام) نیستیم. طرفهایی که هنوز داخل توافق هستند باید تصمیم خودشان را بگیرند که میخواهند از مکانیسم حل اختلاف استفاده کنند یا خیر؛ تردیدی وجود ندارد که ایران در حال نقض توافق هستهای است ولی این تصمیمی است که آنهایی که داخل توافق هستند باید بگیرند.»
ادعای غیرقابل پذیرش
وزیر امور خارجه ایران ادعای امریکا برای استفاده از اسنپ بک را غیرقابل پذیرش خواند. محمد جواد ظریف روز گذشته در مراسم تودیع و معارفه سخنگویان سابق و جدید وزارت امور خارجه درباره استفاده امریکا از اسنپ بک (مکانیسم ماشه) گفت: اسنپ بک امریکا آنچنان غیرقانونی است که قابل پذیرش نیست و امریکاییها این را میدانند. وزیر خارجه افزود: «خیال نکنید اگر حرفی را بلند زدند و تکرار کردند حق دارند. امریکا میداند نمیتواند اسنپ بک کند. هشتم مه ۲۰۱۸ آقای بولتون در اوج سرخوشی از اینکه برجام را نابود کرد و ظرف سه ماه ایران را هم نابود میکند در مصاحبه مطبوعاتیاش در کاخ سفید اعلام کرد که ما دیگر عضو برجام نیستیم که از اسنپ بک استفاده کنیم. هنوز صورت جلسه این روی سایت کاخ سفید است مگر اینکه من بگویم بروند آن جمله را بردارند.» محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهوری هم در توئیتی نوشت: «در رأیگیری شورای امنیت، جامعه جهانی با حمایت از حفظ برجام، یک بار دیگر با سیاستهای یکجانبهگرایانه امریکا مخالفت کرد. امریکا در ادامه اشتباهاتش بهدنبال مکانیزم ماشه است؛ با همان فرآیندی که قطعنامه اخیر رد شد، بلکه با استدلال قویتر سیاسی و حقوقی، باز هم شکست خواهند خورد. ترامپ در ماههای پایانی دولت خود باید آموخته باشد که معادلات در عرصه سیاست با دنیای تجارت کاملاً متفاوت است و اگر سیاستهای گذشته خود را تغییر ندهد، باید در انتظار شکستهای پی در پی باشد.»
کنایه معنادار ظریف به مخالفان داخلی
برجامی که چند بار تشییع و دفن شد چطور امریکا را 13 به 2 در شورای امنیت شکست داد؟
ادامه از صفحه اول
ظریف افزود: این سؤال برای مردم پیش میآید که چطور برجامی که چند بار در داخل کشور تشییع و دفن شد، توانست امریکا را
۱۳ به ۲ در جلسه شورای امنیت سازمان ملل شکست دهد؟ چطور جسد برجام توانست امریکا را در شورای امنیت شکست دهد؟ برای مردم سؤال پیش میآید که نکند این حرکت امریکا هدفش چیز دیگری بوده است، چون آنها فکر میکردند برجام مرده است و خاصیتی ندارد. ما نیز در داخل کشور چون هدفمان دفاع از خودمان نبود بلکه هدفمان دفاع از کشور بود، نگفته بودیم که اخبار مرگ زودرس برجام مبالغهآمیز است، نگفته بودیم که نه تنها مبالغهآمیز است بلکه با حقیقت فاصله بسیار دارد به همین دلیل برای مردم از دیروز این سؤال بهوجود آمده است چطور یک جنازه توانست امریکا را شکست بدهد، این چالشی است که اکنون با آن روبهرو هستیم.
ظریف ادامه داد: ترامپ بیش از یک سال پیش روزشماری را در وزارت خارجه گذاشت که ۷۰۰ روز دیگر تمدید تسلیحاتی ایران تمام میشود. یک روز یک روز کم میکرد. از آن وقت کارزار بینالمللی را شروع کرد. در ماه ژوئن یک قطعنامه ۳۵ بندی تهیه کرد و هفته پیش به این نتیجه رسید که این قطعنامه ۳۵ بندی کم رأی میآورد و آن را عوض کرد و به قطعنامه چهار بندی تبدیل کرد که حداقل بتواند یک رأی آبرومند بیاورد.وی افزود: مسئول میز ایرانش (برایان هوک) را برکنار کرد که بتواند گناه شکست را به گردن آن بیندازد.
همه این اتفاقات افتاد. کجا طراحی کرده بود. همه ما میدانیم گام بعدی امریکا اسنپ بک هست. هیچ حق قانونی ندارد. اگر اسنپ بک اینقدر برای امریکا سهل و ساده بود چرا دو سال پیش نکرد؟ چرا دیروز انجام نداد؟ چرا برای اینکه این فضاحت را تحمل بکند انجام نداد؟ظریف پاسخ داد: چون یک اقدام کاملا غیرقانونی است. اقلاً روی این قطعنامه میشد یک رأی گرفت. اسنپ بک امریکا آنچنان غیرقانونی است که قابل پذیرش نیست و امریکاییها این را میدانند. رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: خیال نکنید اگر حرفی را بلند زدند و تکرار کردند حق دارند. امریکا میداند نمیتواند اسنپ بک کند.
وزیر امور خارجه کشورمان همچنین اظهار کرد: همانطور که امام خمینی«ره» فرمودند همه چیز ما از مردم است، اقتدار ما از مردم است و اگر ما اقتدار بینالمللی میخواهیم، مردم باید نسبت به سیاست خارجی کشور توجیه باشند و حامی آن باشند. ظریف با تأکید بر اینکه وظیفه ما در دستگاه دیپلماسی دفاع از منافع ملی کشور در سطح بینالمللی است نه دفاع از خودمان، ادامه داد: همانطور که عرض کردم دریافت حمایت عمومی برای سیاست خارجی، بزرگترین عامل اقتدار سیاست خارجی است.
برش
خطیبزاده سخنگوی وزارت خارجه شد
مراسم تودیع سید عباس موسوی و معارفه سعید خطیبزاده بهعنوان سخنگوی وزارت امور خارجه دیروز با حضور وزیر امور خارجه برگزار شد. بهگزارش ایرنا، خطیبزاده در مراسم تودیع سخنگوی قبلی و معارفه سخنگوی جدید با حضور محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه و در محل این وزارتخانه بهعنوان دوازدهمین سخنگوی وزارت امور خارجه معرفی شد. خطیبزاده پیش از این معاون پژوهشی و مطالعاتی مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی وزارت امور خارجه بوده است. دوازدهمین سخنگوی دستگاه دیپلماسی تاکنون در سمتهای مختلف از جمله بهعنوان مدیر مجله انگلیسی وزارت امور خارجه، مدیر مسئول انتشارات وزارت امور خارجه، سرپرست دفتر مطالعات، مشاور معاون آموزش و پژوهش وزارت خارجه، دیپلمات در کانادا و آلمان و نهایتاً بهعنوان معاون پژوهشی و مطالعاتی مرکز مطالعات سیاسی و بینالمللی مشغول فعالیت بوده است.
سید عباس موسوی، سخنگوی سابق وزارت امور خارجه بهعنوان سفیر جدید ایران در جمهوری آذربایجان منصوب شده است.
قدر موفقیت دیپلماتیک را بدانیم
محمود میرلوحی
فعال سیاسی اصلاحطلب
اتفاقی که روز جمعه در شورای امنیت سازمان ملل رخ داد، یک خرق عادت و نقطه عطف در تاریخ این شورا بود. میدانیم که از پنج عضو دائم شورای امنیت سه عضو غربی آن در پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) همداستاناند و دو عضو دیگر یعنی روسیه و چین در قالب تعاریف دوران جنگ سرد و دو قطبی حاکم بر جهان در آن دوران پیوندی تاریخی داشتهاند. با وجود این تاریخ مذاکرات شورای امنیت نشانگر آن است که این اعضای دائم در موارد بسیار معدودی با یکدیگر اختلافنظر داشتهاند. خاصه اگر موضوع بحث یکی از کشورهای غیرمتعهد یا از اعضای خاورمیانهای سازمان ملل بوده باشد. مگر در مواردی چند که قطعنامههایی علیه اسرائیل مطرح بوده امریکا از ابزار وتو استفاده کرده است. درخصوص ایران اغلب اوقات قطعنامهها با اجماع اعضا و بویژه پنج عضو دائم شورای امنیت تصویب شده است. براساس این پیشینه، توافق برجام را باید نقطه عطف تغییر این وضعیت دانست و به رویداد روز جمعه در نیویورک باید به چشم یک تحول و دستاورد جدی نگاه کرد. زیرا نه فقط چین و روسیه به قطعنامه پیشنهادی امریکا علیه ایران رأی منفی دادند که حتی متحدان ناتویی امریکا هم مخالفت خود با آن را پشت رأی ممتنعشان پنهان کردند. البته مشخص است که این رأی آنها قاطعیت رأی منفی را ندارد. از سوی دیگر باید امتناع ۹ کشور از مجموع ۱۰ عضو دیگر شورای امنیت را از همراهی با امریکا مهم دانست. انزوای امریکا با همه قلدری در عرصه بینالملل که متکی به سهم ۲۵ درصدیاش از اقتصاد جهان و داشتن برتری نسبی نظامی بوده در جای خود قابل تحلیل و ارزیابی است.
نکتهای که در این میان اهمیت دارد این است که وزارت امور خارجه ایران که اتفاقاً در شکلگیری این شکاف به مدد تحرک دیپلماتیک و مذاکرات مستمر نقش جدی داشته است نه تنها باید از این دستاورد مراقبت کند که آن را به اتفاقات تکرار شدنی بعدی تبدیل کند. در حال حاضر یک دغدغه جدی همه نهادهای مؤثر در امور مرتبط با سیاست خارجی باید این باشد که مجموعه رویکردها و عملکردها این موفقیت را موفقیتی زودگذر و محدود نسازد. هر تصمیمی که ممکن است سبب شود امریکا بهانه مناسب را برای تبدیل شدن به سردمدار و سازماندهنده اجماع بینالمللی علیه ایران پیدا کند؛ باید با نهایت احتیاط و محاسبه دقیق هزینه و فایده اتخاذ شود. زیرا آنچه طی سالها سیاستورزی در عرصه بینالملل و با توان سربازان دیپلماسی کشور به دست آمده حاصلی نیست که به ثمن بخس داده شود. بلکه لازم است با هوشمندی و حزم از آن مراقبت کرد. ما میتوانیم با دیپلماسی درست و حمایت از آن حتی این آرای ممتنع را در آینده به مخالفت قاطع تبدیل کنیم و رقمزننده پایان هژمونی امریکا باشیم. در این مهم بیشک در رفتار دولتمردان امریکایی که در سالهای اخیر ابزار تحریم را علیه کشورهای متعدد از جمله رقبای قدرتمند و متحدان پیشین خود بهکار گرفته است مؤثر خواهد بود. این شرایط مساعد به شرط کار حرفهای ما حتماً به تغییر آرای ممتنع به منفی و پایان دادن به سلطهگری امریکا و گروگان گرفته شدن کشورها به وسیله تحریمهای امریکایی منتهی خواهد شد. پس باید قدر این موفقیت دیپلماتیک را بدانیم.
توئیت صفحه رهبری به مناسبت 28 مرداد
حساب کاربری منتسب به رهبر معظم انقلاب در توئیتر به مناسبت سالگرد کودتای ۲۸ مرداد متنی را منتشر کرده که در آن آمده است: «دشمنی امریکا با ایران از کودتای ۲۸مرداد ۱۳۳۲ اتفاق افتاد و تا انقلاب اسلامی ادامه داشته است. جمهوری اسلامی راه ورود و نفوذ دوباره امریکا به ارکان کشور را بسته؛ این منع از مذاکره یکی از ابزارهای بستن راه ورود امریکا است؛ این البته برای امریکاییها خیلی سخت است.»
رهبر انقلاب اسلامی همچنین به استفتایی درباره حکم رانت اطلاعاتی در بورس پاسخ دادند. به گزارش کانال فقه و احکام رهبر معظم انقلاب ایشان در پاسخ به این سؤال که «استفاده از رانت اطلاعاتی در بورس چه حکمی دارد؟» فرموده اند: «استفاده از اطلاعات اقتصادی بهصورت غیرقانونی یا بهگونهای که موجب تضییع حقوق دیگران شود، جایز نیست.»
اخطار جدی سرلشکر باقری:
امنیت ایران دچار خدشه شود از چشم امارات میبینیم
رئیس ستاد کل نیروهای مسلح در واکنش به توافق امارات با رژیم صهیونیستی برای عادیسازی روابط گفت: توصیه میکنیم که تا دیر نشده است کشور امارات متحده عربی نسبت به این تصمیم تجدید نظر کند و مسیری را ادامه ندهد که به ضرر امنیت منطقه و کشورش باشد که این قابل پذیرش نیست.
به گزارش فارس، سرلشکر محمد باقری در نشست «هماندیشی و هماهنگی فرماندهان نیروهای مسلح و مدیران رسانه ملی» که در محل ستاد کل نیروهای مسلح برگزار شد، افزود: برای کشور امارات بهعنوان یک کشور عربی و مسلمان چنین رابطهای بههیچوجه قابل پذیرش نیست که با رژیم متعرض به قبله اول مسلمین که مردم فلسطین را آواره و مورد کشتار و زندانی کردن قرار داده، ایجاد رابطه سیاسی و اقتصادی کرده و آن را بهطور علنی اعلام کند. رئیس ستاد کل نیروهای مسلح گفت: قطعاً رویکرد ملت ایران به این کشور همسایه از اساس تغییر خواهد کرد و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی نیز به این کشور با محاسبات دیگری نگاه خواهند کرد و چنانچه اتفاقی در منطقه خلیجفارس بیفتد و امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران دچار خدشه هرچند اندک شود ما آن را از چشم کشور امارات متحده عربی میبینیم و تحمل نخواهیم کرد. سرلشکر باقری در ادامه این نشست توجه به دفاع مقدس را یکی از مسائل فوقالعاده مهم و حائز اهمیت عنوان کرد و افزود: امروز مسأله دفاع و امنیت برای همه کشورهای جهان مهمترین موضوع ملی محسوب میشود، اگر اقتصاد، سیاست، فرهنگ و سایر ارزشها در جوامع محقق میشود؛ مقدمه و زمینه ساز آن وجود امنیت و دفاع مطمئن و پایدار از کشور و منافع و مردم است. امروز نیروهای مسلح افتخار دارند که این مسئولیت را برابر قانون اساسی و قوانین موضوعه کشور و اوامر فرمانده معظم کل قوا بر عهده دارند و در این رابطه نیز حداکثر تلاش را انجام میدهند. وی گفت: نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران اعم از ارتش، سپاه، نیروی انتظامی، بسیج و وزارت دفاع همه یک ید واحد هستند و حضور فرماندهان عالی رتبه و جانشینان آنها در این جلسه نشان میدهد که ما همچون انگشتان یک دست در کنار یکدیگر هستیم و همچون یک مشت جلوه پیدا کرده و با اقتدار کار را پیش خواهیم برد؛ لذا امروز وحدت نیروهای مسلح بهعنوان یک اصل اساسی باید مورد توجه قرار گیرد.