حمیرا حیدریان
خبرنگار
شهر تاریخی اصفهان با ظرفیت‌های گردشگری متعدد در کل دنیا شناخته شده اما رودخانه همیشه خروشان آن و آثار تاریخی روی این بستر برای همه دارای جذابیت و معروفیت بیشتری است. به‌دلیل برخی بی‌توجهی‌ها و کاهش حجم بارندگی در بیش از یک دهه گذشته شاهد خشکی این جاذبه طبیعی بوده‌ایم.
خشکی زاینده‌رود اولین بار همزمان با انتقال آب از زاینده‌رود به یزد در دو دهه پیش اتفاق افتاد و قبح خشکاندن زاینده‌رود ریخته شد. اما در این دو دهه نه تنها آب انتقالی به یزد جبران نشد بلکه با وعده بهشت‌آباد، باز هم شاهد بارگذاری‌های فراوان دیگری بر زاینده‌رود در دو استان چهارمحال و بختیاری و اصفهان بوده‌ایم. روز‌به‌ روز وضعیت زاینده‌رود بدتر و بحرانی‌تر و کم‌آبی تشدید شد تا جایی که در سال ۱۳۹۲ شورای عالی آب، هرگونه بارگذاری جدید بر زاینده‌رود را ممنوع اعلام کرد، اما با وجود این ممنوعیت باز هم برداشت‌ها و انتقال‌های جدید از زاینده‌رود متوقف نشد. سال ۱۳۹۶ بود که جمعی از شهروندان و کشاورزان اصفهان به‌دلیل نگرانی از وضعیت زاینده‌رود و بارگذاری‌های جدید بر آن با وجود تراز بسیار منفی این رودخانه و ممنوعیت‌های مصوب شورای عالی آب و شورای امنیت ملی کشور اقدام به ارائه دادخواست‌های متعدد با ده‌ها شاکی به دیوان عدالت اداری با موضوع توقف طرح‌های بارگذاری جدید بر زاینده‌رود بالاخص طرح بن- بروجن شدند. این شکایات پس از گذشت چند سال در بهمن ۱۳۹۹ منجر به صدور رأی رسیدگی به آب‌های زیرزمینی مبنی بر توقف هرگونه طرح بارگذاری جدید بر زاینده رود بویژه بن- بروجن شد. با توجه به خشکسالی‌های یک دهه اخیر در استان اصفهان، بسیاری از زیستگاه‌های آبی و تالاب‌ها در این استان خشک شدند. این در حالی است که  بی توجهی تصمیم‌گیران به چنین زیستگاه‌های ارزشمندی، روند تخریب و نابودی آنها را سرعت بخشیده است. مشکلات آب آشامیدنی و عدم تأمین حقابه کشاورزان و اعتراضات به حذف اعتبار طرح‌های انتقال آب در بودجه سبب شد تا ۱۹ نفر از نمایندگان مردم استان اصفهان در مجلس دهم، روز ۲۵ آذرماه ۱۳۹۷ استعفای دسته جمعی بدهند. آنها در نامه‌ای به شخص رئیس‌جمهوری خواستار تشکیل ستاد احیای زاینده‌رود به ریاست معاون اول رئیس‌جمهوری و همچنین حضور وزرای مرتبط با بحث زاینده‌رود در ستاد احیای تنها رودخانه مرکزی ایران شدند؛ اما با گذشت سال‌ها از روندهای طی شده، همچنان شاهد خشکی و بی‌آبی در بستر رودخانه‌ای هستیم که زندگی مردم این خطه به آن بسته است تا جایی که طی روزهای گذشته با گرم شدن هوا و خشک بودن این رودخانه، 374 شهر و روستای اصفهان طعم تلخ تشنگی را تجربه می‌کنند. امروز ودر آستانه انتخابات، بار دیگر مانند سال‌های گذشته مردم این منطقه از کشور از رئیس جمهوری آینده نجات این رودخانه را می‌خواهند. رودخانه‌ای که نه تنها منبع حیات مردم به آن بستگی دارد بلکه مأمن زندگی جانداران بسیاری نیز هست.
سیدناصر موسوی لارگانی نماینده مردم فلاورجان در مجلس شورای اسلامی بر همین اساس چندی پیش از خواسته مردم اصفهان از رئیس‌جمهوری آینده گفته بود: احیای زاینده رود که کشاورزی، صنعت و گردشگری اصفهان پهناور به آن زنده است، در صدر خواسته‌های مردم استان از رئیس‌جمهوری آینده است؛« لذا آقای کاندیدای محترم! لطفاً برنامه عملیاتی و زمان‌بندی شده برای احیای زاینده رود ارائه دهید که دیگر وعده و شعار قابل قبول نیست چرا که زاینده رود اکنون خشکیده است.»
وی افزود: حل بحران آب، احیای دائمی زاینده رود و برنامه‌ریزی برای کاهش آلاینده‌های جوی در اصفهان جزو جدا ناشدنی مطالبات شهروندان اصفهان از رئیس‌جمهوری آینده بود.
 کاظم محمدی عضو هیأت رئیسه نظام صنفی کشاورزی اصفهان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» به‌عنوان نماینده کشاورزان اصفهان حل حقابه کشاورزی را خواسته کشاورزان منطقه از رئیس‌جمهوری آینده عنوان کرد وگفت: همکاری و مشارکت تمامی نمایندگان استان اصفهان لازمه پیگیری مطالبات و معضلات به‌وجود آمده حوضه آبریز زاینده رود است. همه باید حمایت از این منبع آبی را وظیفه خود بدانند و این موضوع در دولت آینده باید پیش‌بینی شود.
وی با بیان اینکه بیشترین فشار اقتصادی ممکن به کشاورزان وارد شده است افزود: معلوم نیست آینده این قشر به کجا ختم خواهد شد وقتی که سالهاست آب منظم و حساب شده‌ای برای کشت و کار در اختیار ندارند و این مشکلی است که امیدواریم مورد توجه رئیس‌جمهوری آینده قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه باید از هرگونه ریخت و پاش در مصرف آب جلوگیری شود زیرا منابع موجود به قدری نیست که بتوان براحتی آن را بدون توجه به محدودیت‌ها و با بی‌توجهی به مصرف بهینه استفاده کرد اظهار داشت: اکنون بخش قابل توجهی از رودخانه زاینده رود خشک است اما در بالادست از این حوضه آبریز قصد انتقال آب به نواحی خارج از حوضه دارند که این امر بر مشکلات موجود می‌افزاید. برخورداری از حقابه حق طبیعی کشاورزان است اما با وجود این با خشکی زاینده رود اجازه کشت محصول به آنان داده نشده است و این مسائلی است که انتظار می‌رود در دولت آینده لحاظ شود.
مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به اینکه معضلات و تبعات ناشی از خشکاندن زاینده رود در استان اصفهان روز به روز افزایش می‌یابد و نیاز است که برای این رودخانه مانند دریاچه ارومیه برنامه جامع ملی داشت، گفت: بی‌تفاوتی به محدودیت‌های آبی در استان مشکلات را اضافه خواهد کرد و این در حالی است که بحران کم آبی در استان جدی است و این خواست همه مردم این استان از ریاست جمهوری آینده است که به این موضوع اهتمام ورزد.
منصور شیشه فروش اجرای برنامه جامع و عملیاتی توأم با مشارکت و همکاری تمامی نهادها و دستگاه‌های مرتبط را برای رفع خشکی رودخانه در سطح کلان ملی ضروری عنوان کرد و افزود: برداشت‌ها از یک سو و برداشت‌های غیرقانونی از سوی دیگر بویژه در منطقه بالادست رودخانه کاهش چشمگیر منابع آبی در استان را رقم زده است و این کاهش شدید خود زمینه ساز دیگر معضلات مانند مشکل در تأمین آب آشامیدنی، فرونشست زمین، خشکی سطح اراضی و انتشار گرد و غبار و ریزگردها خواهد بود که جا دارد در دولت جدید این موضوع لحاظ شود.
وی با اشاره به اینکه افت شدید منابع آب زیرسطحی در دشت‌های استان پدیده خطرناک فرونشست زمین را بیشتر می‌کند اظهار داشت: علاوه بر این معضلات، تبدیل اراضی کشاورزی به بیابان زنگ خطری است که سال‌ها به گوش می‌رسد و امیدواریم منتخب مردم این صدا را بشنود.
یکی از شهروندان اصفهانی نیز با گله از قطعی مکرر آب و کم آبی و خشکی زاینده رود به «ایران» گفت: نه من بلکه همه مردم اصفهان که در این روزهای گرم با قطعی آب و بی‌آبی دست و پنجه نرم می‌کنند و این موضوع فقط مختص امسال نیست و سال‌هاست که رنج آن را به دوش می‌کشیم از رئیس جمهوری آینده می‌خواهیم که به فکر احیای زاینده رود و تالاب گاو خونی باشد که نه تنها مردم بلکه حیات تمامی جانداران به آن بستگی دارد. محمد خواجه وندی با بیان اینکه سال‌ها است کشاورزان در این خطه با مشکل کم آبی روبه‌رو هستند افزود: کم آبی و اختصاص ندادن صحیح حقابه مناسب به کشاورزان چه پایین دست و بالا دست باعث شده تا محصولات کشاورزی نیز از بین رود و همین در چرخه اقتصادی و درآمد مردم و زحمتکشان این صنعت آسیب وارد کند. امیدواریم کور سوی امیدی در دولت جدید پیش روی همه ملت بخصوص کشاورزان با احیای دوباره و زنده شدن زاینده رود قرار گیرد.

تبریز - مجموعه تاریخی «حسن پادشاه» تبریز که امروزه با نام «میدان صاحب الامر» مشهور است، با گستره ۱۶۰ هزار مترمربع جزو نادر آثار به جای مانده از دوران افتخارآمیز «اوزون حسن»، پادشاه قدرتمند سلسله آق قویونلو‌ها است که عظمت تاریخی آن بسیار فراتر و وسیع‌تر از میدان نقش جهان اصفهان بوده و بنا به دلایلی و در اثر حوادثی همچون سیل و زلزله و البته بی‌تفاوتی‌های تاریخی، اکنون این مجموعه بزرگ، تنها گوشه‌هایی از آن عظمت را یدک می‌کشد.
این مجموعه 700 ساله که در دوران پویایی خود در حکومت آق قویونلوها دوبرابر میدان نقش جهان اصفهان وسعت داشت، محل اصلی رژه نیروهای مسلح و اسب سواران لشکر پیروز اوزون حسن و حکومت آق قویونلوها بود و چنان روایت شده است که در این میدان بزرگ ۳۰ هزار سرباز رژه می‌رفته‌اند و براساس اسناد تاریخی این میدان به مدت ۴۰۰ سال محل و مقر حکومت و فرماندهی امرایی چون جهانشاه، اوزون حسن، شاه ختایی و شاه طهماسب صفوی بوده است.
هر چند اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی، مرمت و احیای رسمی این مجموعه تاریخی را از اواخر دهه ۱۳۸۰ در برنامه خود قرار داد، اما در دو سال اخیر اقدامات جدی از سوی معاون میراث فرهنگی این اداره کل برای احیای آن صورت گرفت.
به‌ گزارش ایرنا، وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری با تقدیر از مجموعه تلاش‌های انجام شده برای احیای مجموعه تاریخی «حسن پادشاه» تبریز گفت: مرمت و احیای این مجموعه کار بسیار بزرگ و ارزشمندی است.
علی اصغر مونسان در بازدید از مجموعه تاریخی در حال مرمت «حسن پادشاه» افزود: مرمت و بازسازی این مجموعه تاریخی ۷۰۰ ساله از کارهای ارزشمند دولت تدبیر و امید است.
برای مرمت، بازسازی و احیای این مجموعه تاریخی عظیم که از دل خاک و تبریز قدیم بیرون آمده است باید سایر دستگاه‌ها نیز با اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی همکاری کنند، زیرا این اثر تاریخی و میراثی متعلق به همه مردم این استان و ایران اسلامی است.
مونسان با اشاره به مرمت زیبا و حرفه‌ای مسجد واقع در مجموعه تاریخی «حسن پادشاه» گفت: در این زمینه باید نهادهایی همچون اوقاف و امور مساجد نیز با وزارت میراث فرهنگی مشارکت و همکاری داشته باشند.
وی بر لزوم تهیه پلان این مجموعه تاریخی توسط میراث فرهنگی تأکید کرد.