گروه اقتصادی / دربازار ارز چه خبر است؟ این روزها مهم‌ترین پرسشی که درباره بازار ارز و تحولات آن مطرح است، این است که علت اختلاف قیمت بالای ارز صرافی با بازار آزاد چیست؟ همین روز 16 آذرماه، نرخ فروش دلار در صرافی ملی ایران 27 هزار و 823 تومان اعلام شده است، اما وقتی به کانال‌های تلگرامی سر می‌زنی قیمت دلار بالای 31 هزارتومان اعلام شده است. نرخی که این روزها با وجود سهم ناچیزی که از معاملات بازار ارز کشور دارد در صدر اخبار برخی از رسانه‌ها قرار گرفته و روی آن مانور داده می‌شود.
درهمین زمینه روز گذشته آیت‌الله سید‌ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور در مراسم روز دانشجو پشت پرده اتفاقات عجیبی را که دربازار آزاد افتاده است، افشا کرد. براساس گفته‌های رئیس جمهور«این دفعه در قضیه مذاکرات عده‌ای شبانه روز در تلاشند، نرخ ارز را بالا ببرند و ثابت کنند (نرخ) دلار به مذاکرات وصل است.» وقتی تکه‌های پازل نرخ ارز آزاد را کنار هم قرار دهیم، حقیقت ماجرا آشکار می‌شود.
در شرایطی که دربالاترین میزان، سهم بازار آزاد و دلالی در معاملات ارزی کشور 5 درصد است، چگونه نرخ تعیین شده برای این 5 درصد تا این اندازه بزرگنمایی می‌شود. این درحالی است که هم اکنون تمام ارز مورد نیاز واردات کشور از سامانه نیما تأمین می‌شود و هیچ نیازی به ارزی که در دست دلالان می‌چرخد، نیست. با این حال، برخی کانال‌ها در فضای مجازی با تزریق هیجانات کاذب به جامعه سعی دارند تا از آبی که خود گل آلود کرده‌اند، ماهی اقتصادی یا سیاسی خود را بگیرند. عده‌ای اهداف سیاسی دارند تا نشان دهند که بازار ارز به‌صورت مستقیم به مذاکرات هسته‌ای گره خورده است و از این طریق به دولت و تیم مذاکره‌کننده فشار وارد کنند. برخی نیز تنها به‌دنبال کسب بالاترین سود هستند. با انتشار اخبار هیجانی مردم را به فردوسی و سبزه میدان می‌کشانند و ارز را با قیمتی غیرواقعی به آنها می‌فروشند و هر روز اینگونه جلوه می‌دهند که فردا ارز گرانتر می‌شود و باید در خرید عجله کرد. روشی که سال‌هاست ازسوی دلالان بزرگ بازار به کار گرفته می‌شود و متأسفانه همواره قربانیانی هم دارد.
به این اعداد دقت کنید
وقتی اعداد و ارقام رسمی را نگاه می‌کنید این پرسش بزرگ در ذهن ایجاد می‌شود که واقعاً علت اختلاف بیش از 7 هزارتومانی نرخ ارز نیمایی وآزاد ارز چیست و چگونه این قیمت تعیین می‌شود. همانگونه که بارها مسئولان مربوطه اعلام کرده‌اند، درماه‌های اخیر درکنار رشد بازگشت ارز حاصل از صادرات غیرنفتی به کشور، صادرات نفت خام و فرآورده‌های نفتی نیز به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. اتفاقی که باعث شده است تا ذخایر ارزی کشور در یکی از مطمئن‌ترین شرایط خود قرار گیرد. برهمین اساس طبق چهارچوب‌های قانونی، تمام ارز مورد نیاز واردات از سامانه نیما تأمین می‌شود و جالب اینکه دربسیاری از روزها، تنها یک سوم از ارز دراین سامانه عرضه می‌شود.
روز دوشنبه هفته جاری علی صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی در جمع خبرنگاران تازه‌ترین اعداد و ارقام مربوط به بازار ارز را اعلام کرد که با دقت دراین آمارها مشخص می‌شود که 95 درصد از بازار ارز بدون هیچ مشکلی درحال مدیریت است و نرخ معاملاتی درآن اختلاف فاحشی با قیمت‌های ساخته شده دربازار آزاد دارد. براساس گفته‌های وی از ابتدای امسال تاکنون ۳۶ میلیارد دلار ارز درکشور عرضه شده است بدین ترتیب در مدت 9 ماه به اندازه کل سال گذشته عرضه ارز داشته‌ایم. از نظر ورود ارز به کشور در شرایط بسیار خوبی هستیم و پیش‌بینی این است که در آینده نزدیک اوضاع روبه بهبود خواهد رفت.
همچنین طبق آماری که رئیس کل بانک مرکزی ارائه داده است، از ابتدای سال تا روز ۱۵ آذرماه برگشت ارز حاصل از صادرات غیرنفتی در سامانه نیما ۲۲.۴ میلیارد دلار و عرضه ارز صادرکنندگان در سامانه نیما ۲۰ میلیارد دلار بوده است. این درحالی است که برای مثال در روز 14 آذرماه، معادل 456 میلیون دلار در سامانه نیما عرضه شده است که از این میزان 237 میلیون دلار با متوسط نرخ 23هزار و 400 تومان معامله شده است.
در بازار متشکل ارزی یا بازار اسکناس ارزی نیز ۱.۳ میلیارد دلار از ابتدای سال معامله انجام شده که در مقایسه با دوره مشابه سال گذشته ۳.۷ برابر رشد داشته که این عرضه عمدتاً توسط صادرکنندگان بوده است.در عرضه ارز صادرکنندگان در نیما نیز که ۷۰ درصد رشد داشته روند خوبی داریم و در ماه‌های آینده وضعیت خوبی را در بازار حواله و اسکناس خواهیم داشت و مشکلی برای تأمین ارز نداریم.
علاوه براین، در کمتر از ۹ ماه گذشته ۱۱ میلیارد دلار ارز برای واردات کالاهای اساسی و دارو تأمین شده و این رقم علاوه بر واردات واکسن کرونا بوده است.
بازاری که خط می‌دهد
از سال‌ها قبل، دلالان عمده بازار ارز با راه‌اندازی بازار فردایی سعی کرده‌اند تا نبض بازار را در دست بگیرند. برهمین اساس زمانی که کار صرافی‌ها و بازار رسمی ارز درعصرگاه به پایان می‌رسد، کار دلالان آغاز می‌شود. درکنار قیمتی که برای نرخ ارز روزانه میان دلالان رد و بدل می‌شود، آنها به‌صورت کلامی ارز را برای فردا هم معامله می‌کنند که نرخ تعیین آن مبنایی برای نرخ ارز در روز بعد می‌شود. این درحالی است که با وجود سهم اندک بازار آزاد، دلالان با روش‌های مختلف توانسته‌اند نقش پررنگی در بازار بازی کنند.
درهمین راستا عضو کمیسیون برنامه و بودجه با بیان اینکه مجلس درباره معاملات فردایی در بازار ارز هشدارهای لازم را داده است، گفت: دماسنج ذخایر ارزی کشور، سامانه نیما است اما اکنون سبزه‌میدان، چهارراه استانبول و بازار فردایی به معیار تبدیل شده است.
محسن زنگنه در گفت‌و‌گو با تسنیم، با بیان اینکه مجلس پیش از این در زمان ریاست «عبدالناصر همتی» بر بانک مرکزی تذکر داده بود که یکی از عوامل التهاب‌آفرینی در نرخ‌های ما بازارهای فردایی است، عنوان کرد: متأسفانه بانک مرکزی از سال‌های گذشته به بازارهای فردایی همچون سکه یا دلار هرات و تهران رسماً مشروعیت داده بود.
وی با بیان اینکه بارها تذکر داده‌ایم باید بساط بازار کاذبی همچون فردایی که فقط به شکل کلامی و کاغذی باعث ایجاد نوسان غیر اقتصادی در قیمت دلار می‌شود، برچیده شود، گفت: سابقاً به شکل آزمایشی چند روز کانال‌ها و سایت‌های مرتبط با این بازار به‌طور موقت تعطیل و فیلتر شد و بلافاصله پس از این اتفاق، شاهد کاهش نرخ دلار بودیم.
زنگنه اشاره کرد: دلالان در بازار فردایی بدون آگاهی از میزان ذخایر ارز واقعی در کشور، هر روزه میلیون‌ها دلار را به شکل کاغذی مورد معامله قرار می‌دهند.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه با اشاره به اینکه مجلس شورای اسلامی پیش از این طرحی مبنی بر ساماندهی بازار ارز را ارائه داده است، مطرح کرد: در این طرح بر لزوم جمع‌آوری بازارهایی که به‌شکل قارچ‌گونه رشد پیدا کرده‌اند، تأکید شده است؛ در هیچ کجای دنیا بازارهای کف خیابانی ارز همچون سبزه‌میدان وجود ندارد و اجازه داده نمی‌شود تا بدون هیچ‌گونه نظارتی در کانال‌ها و صفحات فضای مجازی، انواع و اقسام ارزهای خارجی مورد معامله قرار گیرد.
زنگنه با بیان اینکه همین بازار غیر رسمی با حجم بسیار اندک خود به علت بی‌ضابطه بودن توانسته در کشور التهاب‌آفرینی کند، گفت: متأسفانه این التهابات بعضاً به بازار حواله و سامانه نیما که عمده معاملات ارزی در آن صورت می‌گیرد نیز تسری پیدا می‌کند.

برش
صالح آبادی: قیمت ارز در کف خیابان ساختگی است

رئیس کل بانک مرکزی گفت: واقعیت بازار ارز در بازار متشکل ارزی مشاهده می‌شود و آنچه از قیمت ارز در کف خیابان وجود دارد ساختگی است.
به‌گزارش خبرگزاری تسنیم، علی صالح آبادی رئیس کل بانک مرکزی با حضور در میدان فردوسی تهران از چند صرافی عضو بازار متشکل ارزی بازدید کرد و در این بازدید روند چگونگی توزیع ارز در بازار متشکل ارزی به متقاضیان و همچنین میزان ارزی را که هر صرافی در این باره توزیع می‌کند، جویا شد.
وی در حاشیه بازدید در جمع خبرنگاران گفت: درباره میزان عرضه ارز در سامانه نیما و بازار متشکل ارزی محدودیت نداریم و عرضه ارز در سامانه نیما بیشتر از میزان تقاضای آن است.
صالح آبادی افزود: سامانه‌ای را طراحی کردیم که متقاضیان ارز با درج مشخصات و میزان ارز مورد نیاز، برای دریافت ارز نیاز به مراجعه حضوری ندارند و به این ترتیب صفی که این روز‌ها برای دریافت ارز بازار متشکل ارزی تشکیل می‌شود از بین خواهد رفت.
وی ادامه داد: امیدواریم این سامانه تا دو ماه آینده عملیاتی شود، زیرا بنا داریم دسترسی مردم به بازار متشکل ارزی را تسهیل کنیم.
رئیس کل بانک مرکزی گفت: واقعیت بازار ارز در بازار متشکل ارزی مشاهده می‌شود و آنچه که از قیمت ارز در کف خیابان وجود دارد ساختگی است.

وزیر امور اقتصادی و دارایی در حاشیه نشست با فعالان تشکل‌های دانشجویی که به مناسبت ۱۶ آذر روز دانشجو برگزار شد، از تهیه پیش‌نویس لایحه اصلاح قانون اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی خبر داد. سیداحسان خاندوزی با بیان اینکه یکی از وعده‌های وی زمان رأی اعتماد مجلس شورای اسلامی این موضوع بوده است، گفت: با توجه به‌ وجود نارضایتی‌هایی که از روند برخی واگذاری‌های گذشته وجود داشت و باید علاج می‌شد، تلاش کردیم در دولت سیزدهم این واگذاری‌ها با روندی متفاوت و با اصلاح ریل صورت گیرد.
وی با بیان اینکه پیش‌نویس لایحه یادشده، مبتنی بر یک آسیب شناسی بسیار مفصل است، افزود: در این پیش‌نویس تمام روند واگذاری‌های 15 سال گذشته سازماندهی شده و نقاط قوتی که باید ادامه پیدا کند و نقاط ضعفی که وجود داشته و موجب به وجود آمدن برخی آثار و پیامدهای شدید اجتماعی و اقتصادی و حتی امنیتی و منطقه‌ای شده مورد بررسی قرار گرفته است.
وزیر اقتصاد تأکید کرد: نقطه کانونی این است که تا حد ممکن به سمت کاهش رد دیون که یکی از مشکلات از گذشته تا امسال بوده حرکت کنیم و یکی‌ دیگر از اصلاحات بحث پیمان مدیریت است به این معنا که مالک شدن بنگاه‌های دولتی پاداشی برای مدیران بهره ور و سالم باشد. خاندوزی در تبیین بیشتر این موضوع، افزود: بعد از آنکه در عمل ثابت شد مدیران می‌توانند بنگاه‌های دولتی را با استاندارد‌های تخصصی و بدون مسائل و مشکلات و مفاسدی که گاهی اوقات وجود داشته اداره کنند، انتقال مالکیت به آنها رخ خواهد داد. وی ابراز امیدواری کرد، در آینده حجم این نوع واگذاری‌ها افزایش پیدا کند تا تغییر مهمی در اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی شاهد باشیم.
علت تورم، خلق پول بانک‌ها و کسری بودجه است
وزیر امور اقتصادی و دارایی گفت: علت اصلی مشکل تورم علاوه بر ضعف نظارت بر خلق پول بانک‌ها، کسری بودجه‌ای است که دولت‌ها به آن دامن زده‌اند. به‌ گزارش خبرگزاری صداوسیما، احسان خاندوزی در جمع دانشجویان گفت: برای بودجه سال آینده باید هزینه‌های جاری دولت به منظور مهار تورم کنترل شود و در عین حال باید سیاست‌هایی که محرک تولید است در پیش بگیریم.
خاندوزی افزود: همچنین قرار است برای ثبات مقررات، متغیر‌های کلیدی در بودجه سال آینده فرمول قطعی داشته باشند.  وی با اشاره به موضوع واگذاری ۱۱۰ هزار میلیارد تومان سهام در بودجه سال ۱۴۰۰ گفت: قرار است این اوراق در اختیار سازمان تأمین اجتماعی و صندوق‌ها قرار بگیرد و در واقع یک نوع تغییر مالکیت در دولت است و به‌طور مستقیم در بازار سرمایه عرضه نمی‌شود و تأثیر منفی در بورس نیز نخواهد داشت.
 وزیر امور اقتصادی و دارایی با اشاره به موضوع حذف ارز ترجیحی افزود: این موضوع تکلیف قانونی است و اکنون به غیر از دارو و گندم فقط برای ۵ قلم کالا ارز ۴۲۰۰ تومانی اختصاص می‌یابد.  وی گفت: سعی می‌کنیم مقدمات به گونه‌ای فراهم شود تا این حذف بتدریج انجام شود و فشار یک باره نداشته باشد.  خاندوزی افزود: یکی از علت‌هایی که تولیدکنندگان به‌سمت تولید نهاده‌های دامی در کشور نمی‌روند به خاطر این است که نمی‌توانند با واردات نهاده‌ها با ارز ۴۲۰۰ تومانی رقابت کنند و تولید آنها به صرفه نیست. وزیر امور اقتصادی و دارایی در پاسخ به سؤالی درباره قانون رمز ارز‌ها گفت: در کشور نمی‌توانیم چشم خود را بر این پدیده ببندیم و باید در برابر آن مواجهه فعالانه و تعیین مقررات داشته باشیم که کمیته تصمیم‌گیری در حال تهیه پیش‌نویسی در این‌باره است.