حمیرا حیدریان
خبرنگار
شعار «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال آفرین» خط مشی عبور از تولید کارخانه‌ای به تولید متکی به دانش و فناوری بومی را مشخص می‌کند و کشور را به سمت و سویی سوق می‌دهد که بتوان سهم اقتصاد دانش‌بنیان را در اقتصاد کلان افزایش داد؛ در واقع، تولید و اقتصاد دانش‌بنیان یک ظرفیت بی‌نظیر برای اشتغال قشر تحصیلکرده و دانشگاهی است و با سرمایه گذاری‌های محدود نسبت به کارخانه‌ها می‌توان اشتغال بیشتری ایجاد کرد.
حمایت از نوآوری و شرکت‌های دانش‌بنیان با هدف افزایش سهم فناوری در اقتصاد کشور و بازارسازی مناسب برای آن یکی از سیاست‌های راهبردی دولت در سال های گذشته و نیز پیشرو بوده است، به‌طوری که در زمان حاضر بیش از یک هزار شرکت خلاق، ۶ هزار استارتاپ و هزاران شرکت فناور در کشور فعالیت می‌کنند و پنج هزار و ۳۰۰ واحد از میان آنها به‌طور رسمی به‌عنوان شرکت دانش‌بنیان ثبت شده‌اند. در این میان برخی استان‌ها از این ظرفیت‌ها بهره بیشتر برده‌اند، به طوری که سهم استان اصفهان یک دهم حوزه دانش پایه و دانش‌بنیان کشور است و در این زمینه پس از پایتخت در رتبه دوم کشور قرار دارد. نقش کسب و کارهای دانش‌بنیان‌ در اقتصاد اصفهان حدود سه درصد است که این آمار نسبت به متوسط کشور رقم بالایی را نشان می‌دهد. از سوی دیگر فعالیت‌های پارک علم و فناوری استان کرمان به گفته استاندار آن، درمقایسه با دیگر پارک‌های کشور طی دوسال گذشته نشان می‌دهد که تنها گردش مالی سه شرکت در مجموعه این پارک، بیش از گردش مالی تمام شرکت‌های پارک علم و فناوری درسطح کشور است که این امر رشد علمی و فناورانه در استان کرمان را نشان می‌دهد. خراسان رضوی نیز با دارا بودن 360 شرکت دانش‌بنیان و فناوری توانسته در سال های اخیر 10 هزارنفر وارد بازار کار کند؛ ارقامی که با کمی اختلاف دیگر استان‌ها را در رده‌های بعدی قرار می‌دهد. مسیری که به گفته کارشناسان اگر علم و فناوری را به طور مشترک به کار گرفته شود اقتصاد کشور شاهد تحولی عظیم خواهد بود.
 صادرات 5/15 میلیون دلاری شرکت‌های دانش‌بنیان کرمان در سال 1400
رئیس پارک علم و فناوری استان کرمان در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به اینکه پارک علم و فناوری کرمان به‌عنوان مرجع توسعه فناوری و دانش‌بنیان در کرمان می‌تواند جهت حمایت و سرمایه‌گذاری روی طرح‌های مطرح فعالیت گسترده‌تری نسبت به قبل داشته باشد، گفت: در کل استان 61 شرکت دانش‌بنیان در حال فعالیت هستند که از این تعداد 36 شرکت در پارک علم و فناوری استان در حال فعالیت هستند و 2 شرکت دیگر نیز تا ماه دیگر به این مجموعه اضافه خواهند شد.دکتر محمدرضا سپهوند با بیان اینکه در کل استان بالغ بر 276 شرکت دانش‌بنیان و فناوری وجود دارد، افزود: لفظ دانش‌بنیان بهتر است با فناوری توأم باشد چرا که علم در کنار فناوری می‌تواند گام‌های توسعه را بیش از پیش رقم بزند. کما اینکه سند توسعه فناوری آماده و نقشه اکوسیستم نیز تنظیم شده است و تنها باید منتظر باشیم تا هر یک از شرکت‌های دانش‌بنیان کار خود را خوب نشان دهند.
وی با تأکید بر تبیین شعار سال و اهمیت جایگاه پارک علم و فناوری در اجرایی کردن آن اظهار داشت: پارک علم و فناوری کرمان به‌عنوان بازوی اجرایی در استان پهناور کرمان در بحث توسعه واحدهای فناور و دانش‌بنیان و ارتقای اکوسیستم فناوری باید تلاش خود را مضاعف کند. با توجه به نامگذاری سال توسط رهبر معظم انقلاب (مدظله العالی) به «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» زمینه دانش‌بنیان شدن محصولات واحدهای فناور و اشتغا‌لزایی سرعت بیشتری خواهد گرفت.
این مسئول با تأکید بر اینکه باید شاهد سیاستگذاری در جهت تسهیل سرمایه گذاری شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری باشیم، بیان داشت: در سال ۱۴۰۱ به طور قطع در هر شهرستان، یک مرکز رشد فعال برای تحقق شعار سال و آشکار شدن پتانسیل‌ها و استعدادهای انسانی خواهیم داشت اما تحقق این شعار در بحث تولید و اشتغال موضوعی نیست که یک شبه اتفاق بیفتد، بنابراین لازمه آن اتخاذ سیاستگذاری صحیح و علمی و توسعه زیرساخت‌هاست.
سپهوند توسعه دانش‌بنیان‌ها و شرکت های فناوری را راهی برای توسعه اقتصادی کشور و ایجاد بستر مناسب برای افزایش اشتغالزایی عنوان و خاطرنشان کرد: یکی از راه‌های توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری تسهیل امور در دریافت مجوز‌ها و تسهیلات وام است که با اختصاص اعتبارات مناسب از سوی استانداری و دولت می‌توانیم شاهد رشد همه جانبه در بحث تولید و اشتغال باشیم.
وی در پاسخ به این سؤال که شرکت‌های دانش‌بنیان در استان کرمان بیشتر در چه شاخه‌هایی فعال هستند، عنوان کرد: استان کرمان با توجه به داشتن معادن مس و سنگ آهن، بیشترین شرکت‌های دانش‌بنیان را در این زمینه دارد که فعال بوده و تأمین کننده نیازهای آنها هستند. همچنین در حوزه کشاورزی بعد از استان سیستان و بلوچستان بیشترین اراضی کشاورزی را تحت پوشش دارد که به نوعی در این زمینه نیز قطب کشاورزی محسوب می‌شود که شرکت‌های دانش‌بنیان نیز در این زمینه فعالیت خوبی دارند.همچنین (هایتک) نیز از دیگر فعالیت‌های شرکت‌های دانش بنیان در استان است، در خصوص گردشگری نیز این شرکت‌ها فعالیت دارند اما هنوز فعالیت به‌صورت گسترده نیست و در زمینه صنایع پزشکی، تجهیزات پزشکی و دارو نیز این شرکت‌ها فعالیت خوبی داشته‌اند.
سپهوند در پاسخ به این سؤال که میزان صادرات و ایجاد اشتغال شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری در سال گذشته چه ارقامی را رقم زده است، گفت: یک هزار و 42 میلیارد تومان گردش مالی شرکت‌های دانش‌بنیان و فناوری در پارک علم و فناوری استان کرمان در سال گذشته بوده است. همچنین 15 میلیون و 440هزار دلار صادرات شرکت‌های دانش بنیان در سال 1400 بوده است. در خصوص میزان اشتغال ایجاد شده در سال 1399 تعداد یک هزار و 782 نفر از سوی این شرکت‌ها جذب شده‌اند که این رقم در سال 1400 به 2 هزار و 350 نفر افزایش یافت که امیدواریم با توسعه زیرساخت‌ها و تأمین اعتبارات لازم فضای بیشتری برای جذب نیروهای متخصص، مخترعان و کادر علمی رقم بخورد.
 600 شرکت دانش‌بنیان اصفهان و رشد 10 برابری صادرات برای رتبه دومی ها
رئیس شهرک علمی و تحقیقاتی استان اصفهان نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» با بیان اینکه صنایع و شرکت‌های بزرگ، جریان اصلی اقتصاد و حرکت به سمت فناوری در کشور به شمار می‌آیند بنابراین برای تحقق تولید دانش‌بنیان ضروری است که طرح‌های توسعه این واحدهای بزرگ صنعتی دارای پیوست فناوری با همکاری یک یا چند پارک علم و فناوری باشد.
جعفر قیصری با اشاره به شعار «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» افزود: این شعار در واقع خط مشی عبور از تولید کارخانه‌ای به تولید متکی به دانش و فناوری بومی را مشخص می‌کند و کشور را به این سمت و سو سوق می‌دهد تا بتوان سهم اقتصاد دانش‌بنیان را در اقتصاد کلان افزایش داد و تولید و اقتصاد دانش‌بنیان یک ظرفیت بی‌نظیر برای اشتغال قشر تحصیلکرده و دانشگاهی است و با سرمایه گذاری‌های محدود نسبت به کارخانه‌ها می‌توان اشتغال بیشتری ایجاد کرد.
وی با تأکید بر اینکه نزدیک به ۶۰۰ شرکت دانش‌بنیان در استان اصفهان وجود دارد، خاطرنشان کرد: نیمی از آنها حدود ۳۰۰ شرکت در شهرک علمی- تحقیقاتی اصفهان قرار دارند ضمن اینکه در این شهرک در مجموع ۵۰۰ شرکت فناور و دانش‌بنیان وجود دارد. شرکت‌های فناور نیز به نوعی دانش‌بنیان اند؛ فناوری دارند و براساس توسعه فناوری کار می‌کنند و برای این شرکت‌ها از سوی معاونت علمی ریاست جمهوری مجوز داده می‌شود. بضاعت استان اصفهان یک دهم حوزه دانش پایه و دانش‌بنیان کشور است و در این زمینه پس از پایتخت در رتبه دوم کشور قرار دارد. دانش‌بنیان اشاره‌ای است به شرکت‌هایی که در حوزه به کارگیری علم، دانش و فناوری کار می‌کنند. دانش‌بنیان بودن به یک محصول تعلق می‌گیرد اما هر فعالیتی را که بر پایه علم و دانش باشد می‌توان در زمره مجموعه دستاوردهای کشور در این حوزه قلمداد کرد.
قیصری با اشاره به اینکه اصفهان ظرفیت بسیار بی‌نظیری در زمینه شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور دارد، عنوان کرد: این شرکت‌ها گردش مالی بسیار خوبی دارند. ضمن اینکه بزرگترین پارک علم و فناوری کشور نیز هم اکنون در مجموعه شهرک علمی - تحقیقاتی اصفهان است و تجربه و پایه‌گذاری پارک‌های علم و فناوری در اصفهان بوده است.
این مسئول با تأکید بر اینکه اشتغال در حوزه صنایع و تولیدات باید متکی به فناوری شود، مطرح کرد: درحقیقت باید اشتغالزایی که انتظار داریم از صنایع و کارخانه‌های عادی انجام شود توسط شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور تأمین شود. وی استان اصفهان را دارای ظرفیت‌ها و تجربه بسیار مفید در زمینه فناوری و شرکت‌های دانش‌بنیان دانست و گفت: این شرکت‌ها گردش مالی بسیار خوبی دارند، به طوری که درآمد حاصل از تولید و صادرات محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان اصفهان در سال 1400 نسبت به سال 1399، 5/3 برابر شده و به بیش از پنج هزار میلیارد تومان رسیده است و صادرات خارجی این شرکت‌ها درسال گذشته به ۵۴ میلیون دلار رسید که این عدد به نسبت خوبی است.
همچنین 3درصد صادرات استان اصفهان در سال گذشته از تولیدات شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان بود که اگر صادرات فلزی استان را در نظر نگیریم، تولیدات دانش‌بنیان در سال گذشته حدود ۱۰ درصد از صادرات غیرفلزی را به خود اختصاص دادند. این همان ظرفیتی است که در استان اصفهان وجود دارد.
قیصری گفت: طی 3 سال اخیر، فروش شرکت‌های دانش‌بنیان شهرک علمی و تحقیقاتی 5/10 برابر شده است. در صادرات نیز در بازه زمانی 3 سال اخیر، شاهد رشد نزدیک به 10 برابر بوده‌ایم. بعبارتی یعنی از 7/4 میلیون دلار به 54 میلیون دلار در سال گذشته رسیده‌ایم. باید این افق را برای سه سال آینده ترسیم کنیم که بین ۶ تا ۱۰ برابر دیگر رشد اقتصاد دانش‌بنیانی استان را ارتقا دهیم که اگر محقق شود به ۲۰ درصد از اقتصاد استان خواهیم رسید و این عدد قابل ملاحظه خواهد بود.
وی به شاخص‌ترین تولیدات فناوری‌های شرکت‌های دانش‌بنیان شهرک علمی - تحقیقاتی اصفهان اشاره کرد و افزود: در زمینه تجهیزات پزشکی، شتاب دهنده‌های خطی (پرتو درمانی بیماران سرطانی)، دستگاه ایکس کامپیوتری، سی تی اسکن‌ها و انواع دیگر از جمله ترمیم زخم و پوست‌هایی که دچار عوارض سوختگی و تصادف می‌شوند (این دستگاه اکنون مجوز صادرات اروپایی گرفته است و صادر می‌شود) گام های خوبی برداشته شده است. همچنین انواع ماشین‌آلات صنعتی و کشاورزی و دامداری، تجهیزات هیدرولیکی و سیستم‌های مکانیکی که در صنایع نفت، گاز، فولاد و دفاعی کاربرد دارند، تجهیزات آب و تصفیه پساب و فاضلاب و نیز نانوفناوری، الکترونیک IT و ICT، دستگاه‌های فرآوری میوه که صادر می‌شود و ۸۰ شرکت داریم که تجهیزات نفتی تولید می‌کنند. قیصری گام بعدی را اجرای طرح‌های توسعه‌ای و فناوری‌های جدید با استفاده از ظرفیت شرکت‌های فناور دانست و اضافه کرد: در زمان حاضر حدود ۴۸ پارک علم و فناوری در کشور فعال است و شرکت‌ها و واحدهای صنعتی بزرگ می‌توانند طرح‌های توسعه‌ای خود را با بهره‌گیری از توانمندی‌های آنها اجرا و برای خدمات پشتیبانی و تأمین تجهیزات نیز از طریق آنها اقدام کنند.
وی با بیان اینکه در دهه‌های گذشته، صنایع کشورمان بیشتر مبتنی بر خریداری، واردات و نصب ماشین آلات، تجهیزات و فناوری بود، تصریح کرد: این کار در جایگاه خود دارای نقاط قوتی مانند ایجاد ارزش افزوده و اشتغال است اما پس از مدتی، دیگر امکان پیشرفت و رقابت ندارد.
قیصری با اشاره به اینکه ما امروزه با چالش‌هایی در زمینه کیفیت و مصرف انرژی، مواد اولیه و آلاینده‌های هوا مواجه هستیم، خاطرنشان کرد: در زمینه تجهیزات و مواد اولیه هم در برخی موارد گلوگاه‌های اساسی داریم به‌طوری که هرگاه تحریم‌ها شدت پیدا می‌کند تعدادی از صنایع دچار مشکل می‌شوند. به منظور رفع این مسائل و چالش‌ها باید به سمت تولید مبتنی بر دانش بومی و فناوری‌های جدید حرکت کنیم.

دکتر علی زینی‌وند
 استاندار کرمان
سال جدید ازسوی مقام معظم رهبری (مدظله العالی) سال «تولید؛ دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین» نام‌گذاری شده است. از همین‌رو باید با بهره‌گیری از ظرفیت‌های متعدد استان کرمان و حضور دانش‌بنیان‌ها، ارتقای شاخص‌های تولید و اشتغال را در سطح استان بیشتر از پیش شاهد باشیم.
تولیدات دانش‌بنیان با افزایش کیفیت و کاهش قیمت، نقش مهمی در اشتغالزایی و موفقیت در سطح ملی و جهانی دارند. رویکرد دانش محور و ارتقای سطح دانش در مزارع در ثبات اشتغال و افزایش درآمد و رفاه بخش کشاورزی مؤثر خواهد بود. از این‌رو نمایشگاه‌های کشاورزی با رویکرد دانش محور و ارتقای سطح دانش در مزرعه و کشاورزی باید تداوم یابند. هر جا دانش و تکنولوژی به کشاورزی وارد شده است، سطح ثبات اشتغال و درآمد و رفاه بالا می‌رود به عبارتی با ورود دانش به مزرعه می‌توان کشاورزی سنتی را متناسب با ویژگی‌های بومی به‌روز کرد.
رویکرد کنونی کشور بر فعالیت‌های مبتنی بر دانش است که انقلابی در وضعیت اداری ایران به وجود می‌آورد و کرمان نیز سهم عظیمی از تولیدات دانش‌بنیان را می‌تواند داشته باشد.
باید حوزه‌های صنایع، معادن، کشاورزی و گردشگری فعالیت‌های خود را ذیل شرکت‌های دانش‌بنیان قرار دهند و در این زمینه تمام تلاش ما این است که شرایط را برای حضور پررنگ‌تر شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیل کنیم.
همچنین محصول دانشگاه‌ها باید منجر به ثروت، رفاه و شغل شود و ما باید سهم خودمان را در بازار محصولات دانش‌بنیان به دست آوریم. ایجاد ارتباط معنادار و مفید میان دانشگاه و صنعت در حوزه‌های مختلف، ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به ظرفیت‌های به فعلیت نرسیده استان مانند حوزه کشاورزی و خدمات و گردشگری باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
صنایع بزرگ استان کرمان باید با ظرفیت‌های دانشگاه‌ها آشنا شوند و در حوزه‌های مختلف در تأمین قطعات و لوازم مورد نیاز مبتنی بر ایده‌های شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده کنند.
شرکت‌های بزرگ، پارک‌های علم و فناوری و شهرک‌های صنعتی ملزم هستند اطلاعات خود در این حوزه را در اختیار اتاق بازرگانی قرار دهند تا با کمک معاونت اقتصادی استانداری، فعالیت صنایع کوچک را برای رفع بخشی از توسعه نامتوازن استان فراهم کنیم.
بسیاری از کشورهای دارای اقتصاد پیشرفته به این نتیجه رسیده‌اند که شرکت‌های بزرگ، اقتصاد آنها را متعادل نمی‌کند و برای همین به سمت مشاغل خرد و کوچک رفتند و اکنون کشورهایی چون چین، هند، ژاپن و امریکا بخش قابل توجهی از چرخه اقتصادشان را با مشاغل خرد به حرکت درمی آورند.
ایده‌های زیادی در دانشگاه‌ها وجود دارد که مشکل تأمین مالی برای تولید و عرضه دارند و باید در رویدادها دیده شوند. کرمان در حوزه دانش‌بنیان و پارک علم و فناوری در استان‌های رده اول باید قرار داشته باشد.
  ما می‌خواهیم با مدیریت آب و محوریت دانش در مزارع، سطح ثروت محصولات را بالا ببریم نه سطح زیر کشت را و راهی غیر از استفاده هوشمند و دانش محور از منابع آبی نداریم.
همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان با بخش صنعت و معدن از نیازها و ضروریات ارتقای این بخش است و شرکت‌‌های دانش‌بنیان را باید به معادن آورد، به‌عنوان مثال ضایعاتی که در این معادن فروخته می‌شود توسط شرکت‌های دانش‌بنیان می‌تواند به ثروت و درآمد بسیاری برسد. همه اجزای این مواد معدنی که به سختی استخراج می‌شود، باید فرآوری شود و از ذره ذره خاکی که کارگران به قیمت جانشان استخراج می‌کنند باید ثروت تولید کنیم.
در شورای اشتغال، اقتصاد مقاومتی و برنامه‌ریزی استان مسأله راهبردی حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در معادن زغال سنگ را مطرح و دنبال خواهیم کرد.صنعت و معدن از رسته‌های درآمدزا، توسعه‌ساز و اشتغالزا به شمار می‌رود و رویکرد صنعت و معدن باید بر مبنای دانش روز باشد، حوزه تجارت به تمرکز فنی و تعریف راهبرد نیاز دارد.
رتبه استان در حوزه دانش‌بنیان‌ها باید ارتقا یابد. بر اساس سند آمایش و برنامه‌های استان و مطالبه بحق کارشناسان، بخش عمده‌ای از اقتصاد ما باید به سمت دانش‌بنیان و استقرار شرکت‌های وابسته سوق یابد و دستخوش رقابت‌های غیرتخصصی نشود. بر بهبود فضای کسب و کار، پنجره واحد سرمایه‌گذاری و اقتصاد دانش‌بنیان تأکید داریم و این شرکت ها باید جایگاه خود را برجسته کنند. شرکت‌های بزرگ اقتصادی استان  نیز باید شرکت‌های دانش‌بنیان را حمایت کرده و در این عرصه ورود کنند چرا که توسعه اقتصادی استان را به‌دنبال دارد.