نفیسه امامی
خبرنگار

​​​​​​​

رسالت مهم وزارت جهاد کشاورزی، تحقق چشم‌انداز تأمین امنیت پایدار غذایی است تا به این واسطه به خودکفایی در تولید محصولات کشاورزی بویژه گندم منتهی گردد. از سوی دیگر بحران امنیت غذایی ناشی از خشکسالی و تحولات جهانی، لزوم تأمین کالاهای اساسی مانند گندم را از مبادی بین‌المللی با اهمیت کرده است به طوری که با واردات حدود 4 میلیون تن گندم در 8 ماهه امسال، انبارها و سیلوهای کشور مملو از گندم است تا هیچ‌گونه نگرانی بابت نان مصرفی مردم وجود نداشته باشد.
سید سعید راد مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران از رشد حدود 25 درصدی تولید گندم خبر داده و گفته است: تولید گندم کشور در سال گذشته زراعی به بیش از 10 میلیون تن رسید که 7 میلیون و 160 هزار تن آن توسط این شرکت در قالب خرید تضمینی از کشاورزان خریداری شد.
راد با بیان اینکه ذخایر گندم کشور با حدود 2 میلیون تن افزایش، از رشد حدود 40 درصدی نسبت به سال گذشته برخوردار است، تصریح می‌کند: با حداکثر ظرفیت ممکن، نسبت به ذخیره‌سازی گندم به عنوان مهم‌ترین محصول سفره خانوارهای ایرانی، در انبارها و سیلوهای کشور اقدام شده است.
کشور در یک سال اخیر حدود ۶۰ درصد از گندم خود را وارد و ۴۰ درصد را نیز با مکانیسم خرید تضمینی از کشاورزان خریداری نمود که با احتساب گندم مورد نیاز برای ذخایر راهبردی کشور، سهم گندم وارداتی به بیش از ۶۰ درصد نیز می‌رسد. دولت امسال با خرید ۷ میلیون و 500 هزار تن گندم از محل تولید داخل در قیاس با سال قبل که میزان خرید تضمینی به 4 میلیون و 500 هزار تن رسیده بود، توانسته نقش بسزایی در کاهش میزان واردات گندم ایفا کند. به طوری که طبق اعلام شرکت بازرگانی دولتی سه میلیون و ۸۰۰ هزار تن گندم به کشور وارد شده است که میزان واردات گندم نسبت به سال گذشته بیش از ۴۰ درصد کاهش داشته است. این شرکت تاکنون اقدام به تأمین و ذخیره‌سازی حداکثری گندم در کشور کرده است و به عبارتی موجودی ذخیره گندم کشور را به حداکثر میزان ممکن رسانده است.
سطح زیر کشت گندم به بیش از
 ۶ میلیون هکتار می‌رسد
دولت با توجه به اهمیت و ضرورت تأمین امنیت پایدار غذایی کشور از طریق رشد تولید و تأمین کالاهای اساسی و توجه به اجرای سیاست‌های حمایتی از کشاورزان از جمله افزایش نرخ خرید تضمینی، در تولید محصول استراتژیک گندم در مسیر خودکفایی گام برداشته است.
طبق اعلام عطاالله‌هاشمی رئیس بنیاد ملی گندمکاران، برآورد می‌شود سطح زیرکشت گندم به ۶ تا ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار برسد. بنابر آخرین آمار بیش از ۸۰ درصد کشت گندم آبی و دیم در استان‌های کشور انجام شده است. همچنین  با توجه به پراکنش بارش در برخی استان‌ها، کشت دیم در شمال غرب و غرب انجام شده و کشت آبی در استان‌های باقیمانده طی پایان آذرماه انجام می‌شود.
پیش‌بینی می‌شود با استمرار بارش‌های مناسب در فصل زمستان و بهار در سال آینده نیازی به واردات گندم برای تأمین نان کشور وجود نداشته باشد اما علی رغم این موضوع تا پایان سال ۲.۵ تا ۳ میلیون تن گندم به کشور وارد می‌شود.
ادامه کاشت گندم تا پایان آذرماه
سهراب سهرابی مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی در گفت‌وگو با «ایران» با اشاره به برنامه کشت گندم در کشور بیان می‌کند: طبق دستورالعمل قرار است 2 میلیون هکتار گندم آبی و 4 میلیون هکتار گندم دیم در سال جاری در کشور کاشته شود. تاکنون یک میلیون و 400 هزار هکتار گندم آبی و 3 میلیون و 300 هزار هکتار گندم دیم کاشته شده است که با احتساب این حجم از کاشت گندم 70 درصد مزارع آبی و 85 درصد از مزارع دیم تاکنون زیرکشت گندم قرار گرفته‌اند.
وی اضافه می‌کند: تاکنون 4 میلیون و 700 هزار هکتار گندم در کشور کشت شده‌اند و قرار است تا 6 میلیون هکتار ادامه پیدا کند. اکنون کشت گندم در مناطق معتدل و سردسیر به اتمام رسیده است و در اقلیم‌های گرم مانند کرمان، سیستان و بلوچستان و خوزستان عملیات کشت تا پایان آذرماه ادامه خواهد داشت. سهرابی با اشاره به برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی در افزایش سطح زیرکشت گندم در کشور می‌گوید: کشت قراردادی در مزارع گندم آبی یکی از مهم‌ترین برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی است. طبق این برنامه‌ریزی کشاورزان می‌توانند با مراجعه به مراکز خدمات‌دهی وزارت جهاد کشاورزی در شهرها و استان‌ها محصول خود را بیمه کنند و کودهای فسفاته و پتاسه در اختیارشان قرار بگیرد و هزینه این خدمات بعد از خرید گندم‌شان از آنها اخذ شود. علاوه بر این به ازای هر تن خرید گندم، 100 هزار تومان هزینه کرایه حمل به کشاورزان داده می‌شود.
 مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی ادامه می‌هد: وزارت جهاد کشاورزی برنامه جهش تولید را در دیمزارهای کشور با همکاری ستاد فرمان اجرایی حضرت امام در سطح 4 میلیون و 200 هزار هکتار انجام داده است که شامل کاشت محصولاتی از قبیل گندم، جو و علوفه‌های دامی در 25 استان انجام می‌شود.
سهرابی بیان می‌کند: در بستر کشت قراردادی گندم کودهای ریزمغذی، خدمات پشتیبانی، آموزشی و ترویجی در اختیار کشاورزان قرار داده می‌شود. ضمن اینکه خرید ماشین‌آلات و دنباله بند با سود 4 درصد به کشاورزان داده می‌شود. همچنین برای کلیه مزارع کاشت گندم کودهای شیمیایی مورد نیاز تدارک دیده شده است.
وی با بیان اینکه اقدامات لازم برای رسیدن به خودکفایی در تولید گندم مورد نیاز نانوایی انجام گرفته است، می‌گوید: برای رسیدن به خودکفایی نوع اقلیم و میزان بارندگی در کشور نیز تأثیرگذار خواهد بود چون اراضی دیم وابستگی مستقیم به وضعیت بارش‌ها دارند و مزارع آبی که از منابع آبی سدها و آب بندها تغذیه می‌کنند نیز وابستگی به میزان بارندگی در کشور دارند.
سهرابی یادآور می‌شود: نیاز گندم خبازی‌های کشور 10 میلیون تن است و چنانچه میزان بارش‌ها مناسب باشد رسیدن به تأمین گندم نانوایی‌ها امکانپذیر است.
مجری طرح گندم وزارت جهاد کشاورزی در پایان سخنانش با اشاره به استفاده از آب‌های سطحی و زیرزمینی برای آبیاری مزارع کشاورزی می‌گوید: مزارع از آب‌های سطحی و زیرزمینی تغذیه می‌کنند که آب‌های سطحی شامل سدها، آب‌بندها و رودخانه‌ها می‌شوند و آب‌های زیرزمینی شامل چاه‌های عمیق، نیمه عمیق و قنات‌ها و چشمه‌ها می‌شود. آب‌های سطحی کشور بشدت وابسته به بارش‌ها هستند و 55 درصد از منابع آبی کشور را تشکیل می‌دهند و به طور مستقیم از وضعیت بارش‌ها تأثیر می‌پذیرند. دولت در سال زراعی 1402-1401 هم با تعیین مبلغ 13 هزار تومان برای خرید تضمینی گندم توانست رضایت گندمکاران را جلب نماید. برآورد می‌شود سال آینده میزان خرید تضمینی گندم به بیش از ۹ میلیون تن برسد و در صورت داشتن بارشی مانند امسال به خودکفایی برسیم.
در سال زراعی گذشته 11 میلیون تن گندم تولید شده است و چنانچه حمایت‌های دولت تداوم داشته باشد می‌توان از عملکرد سال قبل فراتر حرکت کرد و به مرز خودکفایی نزدیک شد. دولت با عبور از آمارهای پایین تولید و خرید تضمینی گندم در سال گذشته، خرید تضمینی را افزایش داد و باعث بالا رفتن انگیزه گندمکاران در فروش گندم‌هایشان به جای دلالان به دولت شد.
دولت سیزدهم توانست با خرید بیش از ۷.۵ میلیون تن گندم به ارزش ۸۳ هزار میلیارد تومان و رشد ۶۰ درصدی خرید گندم نسبت به سال گذشته رکورد تولید و خرید را بزند. نیاز سالانه کشور 11.5 تا 12 میلیون تن برای مصرف 85 میلیون ایرانی است که به همین دلیل تولید گندم در سال جاری با افزایش 3 میلیون تنی روبه‌رو شده است. آخرین آمارهای تولید گندم حاکی از آن است که میزان تولید در سراسر کشور به 11 میلیون تن رسیده، درحالی که در سال گذشته میزان تولید گندم تنها 8 میلیون تن بود.

امین محمودی
خبرنگار

آمارهای جهانی نشان می‌دهد در سراسر جهان یک میلیارد و 400 میلیون هکتار سطح زیر کشت محصولات زراعی و باغی است که 9 میلیارد و 100 میلیون تن محصول تولید می‌شود.
ایران نیز با داشتن چهار اقلیم مختلف آب و هوایی شرایط بسیار مطلوبی در قیاس با کشورهای همسایه برای تولید محصولات کشاورزی دارد از این رو سالانه حدود 14 میلیون هکتار از اراضی کشور به زیر کشت محصولات زراعی و باغی کشاورزی می‌رود که از این میزان اراضی سالانه حدود 125 میلیون تن محصول کشاورزی تولید می‌شود.
برای تولید این میزان محصول کشاورزی چهار میلیون و 200 هزار نفر بهره‌بردار روزانه تلاش می‌کنند و آمارها حاکی از آن است که سرانه تولید هر بهره‌بردار ایرانی حدود 30 تن است و در امنیت غذایی هر ایرانی حدود یک‌هزار و 500 کیلوگرم سهمش از تولیدات بخش کشاورزی است.
ازاین 125 میلیون تن محصول کشاورزی سالانه میزان کمی از آن روانه دیگر کشورها می‌شود به طوری که همین امر سبب شده همواره تراز تجاری محصولات کشاورزی طی سال‌های اخیر منفی شود.
افزایش دو برابری صادرات محصولات کشاورزی
آمارهای گمرک نشان می‌دهد در سال گذشته 8 میلیون و 502 هزار تن محصول کشاورزی به ارزش 5 میلیارد و 258 میلیون دلار روانه دیگر کشورها شده است که عمده صادرات ایران به مقصد کشورهای عراق، افغانستان و کشورهای حوزه خلیج فارس بوده است. اما به نظر می‌رسد افزایش دو برابری صادرات محصولات کشاورزی در دستور کار مسئولان قرار گرفته و در برنامه‌های بالادستی کشور نگاشته شده است به طوری که در این خصوص شاهپور علایی مقدم، رئیس سازمان حفظ نباتات کشور از هدف‌گذاری افزایش 
دو برابری صادرات محصولات کشاورزی تا پایان برنامه هفتم خبر داده است. از این‌رو به نظر می‌رسد تا پایان سال 1407 (پایان برنامه هفتم توسعه) شاهد صادرات بیش از 16 میلیون تن محصول کشاورزی به ارزش بیش از 10 میلیارد دلار باشیم، هرچند که با توجه به افزایش قیمت‌های جهانی محصولات کشاورزی تا سال‌های آینده بدون شک ارزش دلاری صادرات محصولات کشاورزی با افزایش قابل توجهی روبه‌رو شده و به بیش از 10 میلیارد دلار خواهد رسید.
توسعه دیپلماسی کشاورزی در دولت سیزدهم
با روی کار آمدن دولت سیزدهم و توسعه همکاری‌های اقتصادی و سیاسی با کشورهای همسایه، شاهد افزایش صادرات محصولات کشاورزی به این کشورها هستیم به طوری که کشورهای حوزه اوراسیا از جمله روسیه و کشورهای چین و هندوستان به عنوان سه بازار بزرگ برای صادرات محصولات کشاورزی ایران به شمار می‌روند. به طوری که طی یکسال و نیم اخیر قراردادها و تفاهمنامه‌های زیادی برای صادرات محصولات کشاورزی با این سه کشور و دیگر کشورها به امضا رسیده است.
دستاوردهای دولت سیزدهم در حوزه کشاورزی
به طوری که طی این مدت چینی‌ها به دنبال واردات یک میلیون تنی میگو، مرکبات، سیب، زعفران، محصولات لبنی و پای مرغ هستند، صادرات آبزیان، سبزی و صیفی‌جات به اوراسیا افزایش قابل توجهی یافته، صادرات سیب به پاکستان بعد از 16 سال آزاد شده، ممنوعیت صادرات فلفل دلمه به روسیه و کیوی به هندوستان رفع شده و ایران تفاهمنامه‌های زیادی برای صادرات کلیه محصولات کشاورزی و دامی با کشورهای امریکای لاتین به امضا رسانده است. در این خصوص شاهپور علایی‌مقدم اظهار کرد: به‌طور عمده صادرات محصولات سبزی و تازه‌خوری به پنج کشور عضو اوراسیا انجام می‌شود که روسیه در صدر آنها قرار دارد.  وی افزود: صادرات به کشورهای عراق، افغانستان و حوزه خلیج فارس به‌دلیل مشکلات لجستیکی و بحث‌های کارگو و انتقال به جاهای دور است و مقداری از صادرات‌مان به اتحادیه اروپاست که کم است، ولی براساس عمده تفاهم‌نامه‌هایی که با روسیه امضا کردیم، بنا داریم که در سال 1402 صادراتمان را به این کشور 3 برابر کنیم.
رئیس سازمان حفظ نباتات کشور گفت: اکنون 9 ماه است که هیچ مشکلی در بحث صادرات فلفل دلمه‌ای، خیار و بادمجان نداریم، این نظمی است که تولیدکنندگان ما به خودشان گرفته‌اند، گلخانه‌های ما استانداردسازی شده  و مدیر کنترل کیفی تعیین شد و وزارت بهداشت همکاری بسیار خوبی با ما دارد.
صادرات مرکبات به چین
علایی‌مقدم در زمینه مرکبات استان‌های گیلان، مازندران و گلستان بیان کرد: صادرات مرکبات به چین آغاز شده است. در بحث نارنگی و انواع مرکبات تولیدکنندگان و تجار می‌توانند ثبت‌نام کنند و سامانه کامل شده است و اگر به وزارت جهاد کشاورزی و سازمان نباتات مراجعه کنند ظرفیت بسیار خوبی داریم که کشور چین به‌اندازه سه و چهار برابر تولید 5.5 میلیون تن ما مرکبات نیاز دارند، منتظریم تا تجار بیایند ثبت‌نام کنند.
ازسرگیری صادرات کیوی به هند از هفته آتی
 رئیس سازمان حفظ نباتات کشور گفت: در بحث کیوی از 14 ماه گذشته به‌دلیل عدم رعایت مقررات و ضوابط، صادرات آن به کشور هند بسته شده بود. کیوی در کشور ما محصولی است که مزیت صادراتی دارد و حدود 200 هزار تن صادرات داریم که 34 هزار تن آن به کشور هند انجام می‌شد. وقتی صادرات بسته شود محصول روی دست کشاورز می‌ماند و در بحث ارزآوری با مشکل مواجه می‌شویم که با اقدامات انجام‌شده از این هفته صادرات کیوی به هند از سر گرفته خواهد شد.

فرایندمحور شدن تولید محصولات کشاورزی

رئیس سازمان حفظ نباتات کشور گفت: راه‌اندازی سامانه سماک با هدف ثبت تمامی فرایندهای تولید محصولات کشاورزی از مرحله قبل از کاشت، داشت تا برداشت، سورتینگ، بسته‌بندی و... است. به گزارش سازمان حفظ نباتات کشور، شاهپور علایی‌مقدم با بیان اینکه مطابق پروتکل‌های بین‌المللی تولید محصولات کشاورزی از محصول محور به سمت بستر محور تغییر یافته بر فرایند محور شدن تولید محصولات کشاورزی تأکید کرد. رئیس سازمان حفظ نباتات کشور افزود: سامانه سماک بر همین اساس راه‌اندازی شده است که تمامی فرایندهای تولید محصولات کشاورزی از مرحله قبل از کاشت، داشت تا برداشت، سورتینگ، بسته‌بندی، ارائه به بازارهای داخلی و خارجی در این سامانه ثبت می‌شوند. وی ادامه داد: با سامانه‌ای شدن تولید محصولات به سمت پرونده‌سازی به فرایند تولید محصولات کشاورزی سرعت بیشتری می‌بخشد. علایی مقدم به‌کار‌گیری دانش و فناوری را متضمن بالا بردن راندمان تولید در محصولات کشاورزی و سلامت آن دانست و افزود: در حوزه محصولات کشاورزی باید انتقال یافته‌ها به درستی انجام شود و در این راستا مؤسسات تحقیقاتی نقش بسزایی دارند. رئیس سازمان حفظ نباتات کشور در پایان به هدف مشترک سازمان حفظ نباتات و مؤسسه خاک و آب اشاره و خاطرنشان کرد: دو سازمان حفظ نباتات کشور و مؤسسه خاک و آب در سلامت محصولات کشاورزی نقش و کارکردی مهم و اساسی دارند و باید با همکاری هم کیفیت و سلامت محصولات کشاورزی را توسعه دهیم.

تولید برنج به ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن می‌رسد

دبیر انجمن تولید برنج گفت: برآوردها حاکی از آن است که تولید برنج با احتساب رتون و دوباره کشت به ۲ میلیون و ۲۵۰ هزارتن برسد. جمیل علی‌زاده شایق در گفت‌و‌گو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: با توجه به شرایط مساعد بارش در استان‌های شمالی، خشکسالی در جنوب، غرب و شرق کشور اثری بر میزان تولید نداشته است. به گفته او، امسال کشاورزان اشتباه یا درست از دوباره کشت استقبال کردند به طوری‌که کشت اول را در اسفند انجام دادند، هر چند زمان مناسبی برای کشت نیست. اما برخی کشاورزان به‌دلیل شرایط مساعد جوی و نبود بارندگی اقدام به این کار کردند. علی‌زاده شایق می‌گوید: برآوردها حاکی از آن است که تولید برنج با احتساب کشت رتون و دوباره کشت به ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن برسد. اما سؤال اینجاست که چرا طی سال‌های اخیر جهشی در تولید برنج نداشتیم؟ درحالی‌که وزارت جهاد شعار خودکفایی برنج را می‌دهد. دبیر انجمن تولید برنج ادامه داد: بنابر آمار نیاز سالانه برنج در کشور ۳ میلیون تن است که با درنظر گرفتن شرایط خشکسالی و کم آبی هیچ‌گاه نمی‌توانیم صددرصد نیاز کشور را در داخل تأمین کنیم. کما اینکه با نگاه به آمار ۱۰ ساله گذشته می‌بینیم که تولید برنج تفاوت چندانی نداشته است.  

زمستان با تعرفه جدید صادرات محصولات جالیزی

معاون بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی گفت: نتیجه جدید عوارض صادرات دو محصول سیب‌زمینی و پیاز در کمتر از دو هفته آینده، اعلام می‌شود. به گزارش خبرگزاری صدا و سیما، معاون بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی، با اشاره به لغو عوارض جدید صادرات گوجه فرنگی، گفت: لغو عوارض صادرات دو محصول سیب‌زمینی و پیاز هم در دست بررسی است و نتیجه آن، در کمتر از دو هفته آینده، اعلام می‌شود. شیراوند افزود: با توجه به اینکه اکنون وارد پیک برداشت گوجه‌فرنگی می‌شویم و با حجم عظیمی از تولید مواجه هستیم و برای اینکه مازاد این محصول را به خوبی مدیریت کنیم و برای کشاورز صرفه اقتصادی داشته باشد، عوارض صادراتی را به نیم درصد عوارض ارزش پای صادراتی که قانون بودجه سال ۱۴۰۱ مصوبه مجلس است، به این عوارض کاهش دادیم. معاون بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی تأکید کرد: به‌منظور جایگزینی کشت محصولات جالیزی با محصولات اساسی، زمستان امسال، تعرفه‌های جدید صادراتی، اعلام خواهد شد.