منتظر پاندمی‌ها و اجبارهای بعدی نمانیم

دکتر حجت عرفانیان‌پور
مدرس سواد‌ رسانه‌ای

​​​​​​​برای بسیاری از ما انس گرفتن با چیزهای جدید، دشوار است و تا اجباری نباشد، تن به استفاده از پدیده‌های جدید نمی‌دهیم؛ اما واقعیت این است که در حال حاضر ما در دنیایی زندگی می‌‌کنیم که همه چیز از جمله ارتباطات و انواع آن از ارتباطات بین‌فردی گرفته تا ارتباطات رسانه‌ای به شکل بسیار سریع و گسترده‌ای در حال تغییر است و در میان افراد جامعه، اقشار و گروه‌ها و همه طبقات جامعه این رشد و گسترش را شاهد هستیم و به هیچ روی نمی‌توانیم خود را از این موضوع مبرا کنیم یا نسبت به آن بی‌توجه باشیم. با کمی تأمل درمی‌‌یابیم که دنیای ارتباطات به مدد آنچه در شبکه‌های اجتماعی رخ می‌‌دهد، سبک زندگی  و روابط ما را دگرگون ساخته است. در واقع این شبکه‌ها و پلتفرم‌های ارتباطی، بر ابعاد مختلف زندگی ما تأثیرگذارند. یکی از مهم‌ترین ابعادی که از این تکنولوژی نوظهور تأثیر می‌‌پذیرد و خود بر امور دیگر تأثیرگذار خواهد بود، خانواده، در جایگاه بنیادی‌ترین و ابتدایی‌ترین واحد و رکن اجتماعی است؛ از این رو همه اعضای خانواده بویژه والدین باید درباره فضا و پدیده مدرن ارتباطی امروز آگاهی کامل داشته باشند و همزمان با ورود این تکنولوژی‌ها، اطلاعات، دانش و مهارت‌های خود را به‌روز کنند؛ اما نکته مهم این است که باید هوشیار باشیم که به باورها، آداب و رسوم و فرایندهای خرد و کلان فرهنگی زندگی ما با توجه به اقلیم، قومیت و دین و مذهب‌مان آسیبی وارد نشود و به فراخور حال خود از هر کدام از این ابزار ارتباطاتی که فرهنگ ملی و مذهبی ما را خدشه‌دار نمی‌کند، بهره بگیریم و به عرصه‌های ناشناخته‌ای که نمی‌دانیم با فرهنگ ما تطابق دارد یا خیر و از مفید بودن آنها هم یقین نداریم و ممکن است برای ما شکاف فرهنگی ایجاد کند، بی‌علم و آگاهی وارد نشویم و حتماً از کارشناسان و آگاهان فضای رسانه برای ورود به این حیطه‌ها کمک بگیریم و خود نیز درصدد باشیم که لحظه به لحظه سواد رسانه را در خود ارتقا دهیم. در واقع اگر چنین نباشد و در چهارچوب باورها و ارزش‌هایمان، به‌روز نشویم، بین ما و فرهنگمان، بین ما و خانواده‌مان و بین ما و فرزند و جامعه‌مان شکاف بزرگی ایجاد می‌‌شود که بتدریج قابلیت جبران هم در آن از بین می‌‌رود؛ چرا که تکنولوژی به‌سرعت در حال پیشرفت است.
از این رو همه افراد حال حاضر جامعه باید چه از نظر سخت‌افزار و چه از نظر نرم‌افزار، خود را در مسیر و معرض آموزش و آگاهی‌های اولیه و بعد تخصصی قرار دهند. اگر در همین آموزش از راه دور (آنلاین) توجه کنیم، درمی‌‌یابیم که تک‌تک ما مجبور شدیم برای پیشبرد امور روزمره خود و فرزندان‌مان در دوره پاندمی کرونا پیوسته بیاموزیم و با این تکنولوژی جدید خو بگیریم. موضوع این است که ما نباید منتظر پاندمی‌ها و اجبارهای بعدی بمانیم و باید مانند سایر امور زندگی در مسیر رشد در سواد رسانه و تکنولوژی نیز خود را قرار دهیم.
سواد رسانه در واقع یک ابزار خیلی مهم در زندگی حال حاضر است. نسبت به کسب این دانش و به‌کارگیری اصولی آن و مواجه شدن عاری از هیجان و تسلیم با آن، باید با این چرخه و جریان جلو برویم و دچار بازماندگی و عقب‌ماندگی نشویم تا درک زندگی مدرن و تجزیه و تحلیل ابعاد ارتباطات آن برایمان آسان‌تر شود. یادمان باشد این پلتفرم‌ها و شبکه‌های اجتماعی، چه در سخت‌افزار و چه در نرم‌افزار، بر احساس، ادراک، رفتار و اندیشه و تک‌تک ابعاد زندگی ما تأثیرگذار است و به همین دلیل هم باید خود را با این جریان منطبق کنیم که بتوانیم نقش‌هایی را که در زندگی برعهده داریم، چه در جایگاه پدر و مادر و چه در جایگاه خانواده و همکار یا یک شهروند هوشمند به‌درستی ایفا کنیم.