یمن به سمت فاجعه انسانی پیش می‌‌رود

رشید حداد 
کارشناس ارشد مطالعات یمن

​​​​​​​نشانه‎‌های بحران سوخت برای اولین بار از آغاز ماه آوریل گذشته در خیابان‌های صنعا، پایتخت یمن آشکار شده است و پایان تنها تأثیر مثبت آتش‌بس بشردوستانه ناشی از اجرای مفاد توافق را تأیید می‌کند. توقیف کشتی‎های سوختی و عدم اجازه ورود آنها به بندر حدیده پس از شکست سازمان ملل در دستیابی به هر گونه پیشرفتی در روند آتش‌بس در طول بیش از پنج ماه از ورود می‎تواند وضعیت بین صنعا و کشورهای متجاوز سعودی-اماراتی را به حالت انفجار برساند.
توقیف کشتی‎‌های سوختی در حالی اتفاق می‎افتد که چهارمین دور مذاکرات با حمایت دفتر نماینده بین‌المللی هانس گراندبرگ در پایتخت اردن برای بازگشایی مسیرها و تلاش‌های سازمان ملل برای آغاز پروازهای جدید از صنعا شکست خورد، جایی که سازمان ملل قصد داشت سفرها از صنعا به جیبوتی را راه‌اندازی کند اما پس از 48 ساعت از اعلام این برنامه، کشور جیبوتی با صدور بیانیه‎ای از این روند انصراف داد.
همه این اتفاقات، شانس موفقیت تلاش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی را که اخیراً نمایندگان امریکا و سازمان ملل با هدف گسترش چهارچوب مذاکرات و تمدید آتش‌بس به شش ماه انجام داده‌اند، از بین برده است.
وزارت نفت دولت صنعا، کشورهای متجاوز را به تلاش برای از بین بردن آتش بس و تلاش برای بهره‌برداری از آن برای غارت ثروت نفتی استان‎های جنوبی متهم کرد و در یک کنفرانس مطبوعاتی به بررسی نقض‎های مرتکب در دوره آتش بس پرداخت. وی سازمان ملل و جامعه بین‌المللی را مسئول عواقب جلوگیری از ورود کشتی‌ها به بندر حدیده در پرونده بشردوستانه در یمن دانست.
شرکت نفت صنعا تأیید کرد که جریمه تأخیر کشتی‌ها در دوره آتش بس به 11 میلیون دلار افزایش یافته است و بیان کرد که کل کشتی‌هایی که از 2 آوریل تا 2 اوت به بندر حدیده رسیده‌اند، 33 کشتی از 54 کشتی توافق شده بوده است.
عصام المتوکل، سخنگوی وزارت نفت بیان کرد که در طول یک ماه گذشته و پس از تمدید مجدد توافق هیچ کشتی سوختی وارد بندر الحدیده نشده است. وی در ادامه بیان کرد که این شرکت سیستم اضطراری را به‌عنوان یک ضرورت برای مدیریت باقی مانده سوخت فعال کرده است.
المتوکل، سازمان ملل متحد و مکانیسم بازرسی آن در جیبوتی را به همدستی با دزدی دریایی نیروهای متجاوز در واردات سوخت از طریق دادن اطلاعات کشتی‌ها پس از اعطای مجوز ورود به بندر حدیده به کشتی‌های نظامی متجاوز متهم کرد. وی خاطرنشان کرد: «نماینده سازمان ملل از ابتدای سال گذشته تاکنون با وجود تعهد او به انجام تعهدات هیچ تلاشی برای ورود کشتی‌های مشتقات نفتی به بندر حدیده انجام نداده است.»
شرکت نفت صنعا تأیید کرد که کشورهای متجاوز دو کشتی دیزلی اختصاص داده شده به برق در شهر ساحلی حدیده، چهار کشتی دیزلی دیگر، یک کشتی گاز مایع و دو کشتی بنزینی(همچنین یک کشتی دیگر پس از این یادداشت)  علاوه‌بر داشتن مجوزهای سازمان ملل را برای ورود به بندر حدیده، بدون هیچ توجیهی توقیف کرده‌اند و به سواحل جیزان عربستان سعودی برده‎اند.
در حقیقت، بازگشت بحران مشتقات نفتی به صنعا و استان‌های تحت کنترل جنبش انصارالله به تأثیرات مثبت آتش‌بس پایان داده و بحث گسترده‌ای را در خیابان‌های یمن درباره معنای ادامه حفظ این آتش‎بس پس از این بحران به راه انداخته است. کنشگران اجتماعی و سیاسی شمال از شورای عالی سیاسی و دولت نجات ملی در صنعا خواستار از سرگیری عملیات شکست محاصره هوایی که در اوایل ماه مارس در پاسخ به محاصره و با استفاده از موشک‌های بالستیک و بالدار و پهپادها، تأسیسات حیاتی و آرامکوی سعودی را در مناطق ریاض، جده، ینبع، ابها، خمیس مشیط، جیزان و... هدف قرار داد، شدند .