گروه اقتصادی/ نشست خبری یک‌سالگی دولت سیزدهم به میزبانی رئیس جمهور و با حضور نمایندگان رسانه‌های داخلی و خارجی برگزار شد. آیت‌الله رئیسی در این نشست، اقدامات یک‌ساله دولت را تشریح کرد و به سؤالات خبرنگاران نیز پاسخ داد.  عمده بحث نشست خبری، اقدامات اقتصادی یک‌ساله دولت و برنامه‌های آینده دولت سیزدهم در حل مسائل اقتصادی بود و دکتر رئیسی پیرامون برخی اقدامات از جمله توقف استقراض از منابع بانک مرکزی و چاپ پول، حل مسأله ارز ۴۲۰۰ تومانی و اصلاح نظام یارانه‌ها، نهضت ملی مسکن، مباحث مرتبط با اشتغال جوانان، تأمین امنیت غذایی کشور و... سخن گفت. دولت در یک‌سال اخیر با انجام برخی اصلاحات شجاعانه و تصمیمات بزرگ، حل برخی مسائل قدیمی و پرهزینه کشور را در دستور کار خود قرار داد و موفق شد تا به مسأله پرحاشیه ارز 4200 تومانی پایان دهد. همچنین دولت در این دوره توانست با تغییر تاکتیک پرداخت یارانه از حلقه اول (واردکننده) به حلقه آخر (مصرف‌کننده)، به فسادها و رانت‌های موجود در این بخش پایان دهد.  دولت همچنین با جلوگیری از روند گذشته خلق پول و استقراض از منابع بانک مرکزی، نرخ تورم را در یک چرخه افت و کنترل قرار داد و موفق شد در تأمین منابع مالی مورد نیاز دولت و جبران کسری بودجه، راهکارهای تازه‌ای را عملیاتی کند و به خلق پول خاتمه دهد.  روزنامه ایران برای بررسی اقدامات مهم اقتصادی یک‌ساله دولت، سراغ کارشناسان اقتصادی رفته و از آنها پرسیده که مهم‌ترین اقدامات دولت در یک‌سال گذشته در چه حوزه‌هایی بوده و برای ادامه مسیر در سال دوم فعالیت، دولت سیزدهم چه مسیری را باید در پیش بگیرد که در ادامه با هم می‌خوانیم.

دکترعلی قنبری  اقتصاددان و معاون وزیر کشاورزی در دولت یازدهم

​​​​​​​ سال اول دولت گذشت و برخی کارها آن‌طور که انتظار می‌رفت عملیاتی نشد، ولی انجام نشدن برخی کارها در سال اول را نمی‌توان اشکال دولت دانست، اما دولت باید تغییرات ساختاری در سال دوم ایجاد کرده و با رها کردن موارد درجه دو و سه، بیشتر از قبل به اولویت‌ها بپردازد و بیش از پیش به سمت مهار تورم، کنترل بیکاری و... حرکت کرده و در کشور توسعه ایجاد کند.
به نظر می‌رسد دولت باید در سال دوم به سمت عملی کردن بیش از پیش وعده‌هایش حرکت کند و اولین کاری که در سال دوم باید در دستور کار قرار گیرد، ادامه مهار تورم و جبران کسری بودجه از طریق کنترل رشد نقدینگی است.
دومین کاری را که دولت باید در اولویت کاری خود قرار دهد افزایش سرانه درآمد سالانه کشور است، اکنون این نرخ یک درصد است در صورتی که طبق برنامه‌ای که آیت‌الله رئیسی اعلام کرد این رقم ۸ درصد بود، از این رو امیدواریم در سال دوم به این عدد برسد.
دولت سیزدهم باید برای افزایش تولید و درآمد، تجدید سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی را در اولویت قرارد هد تا در پی آن سفره‌های مردم بهبود یابد، چرا که انجام سرمایه‌گذاری باعث افزایش تولید و تقویت توان مالی دولت شده و اشتغال ایجاد می‌شود. با ایجاد اشتغال نیز توسعه اقتصادی بهبود یافته و به دنبال آن وضع معیشت مردم نیز ارتقا خواهد یافت.
همچنین رئیس جمهور وعده ساخت سالی یک میلیون مسکن را داده است. در سال اول به طور کامل این وعده عملیاتی نشد، از این رو امیدواریم در سال دوم این وعده عملیاتی شود.
انسجام دولت و تیم اقتصادی بسیار مهم است. دولت‌ها مجبور هستند ایرادهای دولت قبل را رفع کرده و کسری بودجه آنها را نیز پرداخت کنند و وظیفه هر دولتی که بر سرکار می‌آید همین است و چاره‌ای جز انجام آن کارها نیست و این کار با انسجام دولت و با تیم اقتصادی میسر می‌شود، از این رو امیدواریم دولت در سال دوم بتواند بدهی‌های دولت قبل را پرداخت کرده و در جهت توسعه حرکت کند.
کشور با کسری بودجه، رشد نقدینگی، درآمد پایین مردم و کاهش تولید ناخالص ملی مواجه است، بنابر این دولت سیزدهم برای حل تمام این مشکلات باید تغییرات ساختاری ایجاد کرده و با مهار تورم، ایجاد اشتغال و پرداخت بدهی‌ها در جهت ادامه بهبود معیشت مردم گام بردارد.

دکترعبدالمجید شیخی
 اقتصاددان و استاد دانشگاه

​​​​​​​فعالیت‌های رئیس جمهور به دو بخش سلبی و ایجابی قابل تقسیم‌بندی است. یکی از موفقیت‌های دولت سیزدهم در یک‌سال گذشته، مقابله با فساد بوده که می‌‌توان آن را در زمره فعالیت‌های سلبی تقسیم‌بندی کرد.
همچنین پیشگامی دولت در مقابله با تخلفات اقتصادی مورد توجه است. در یک‌سال گذشته شاهد انسداد تخلف در حوزه اقتصاد و نظام اداری بوده‌ایم و البته باید گفت که رئیس‌جمهور، این روند را عملاً از زمان ریاست قوه قضائیه آغاز کرده بود؛ به گونه‌ای که با تعقیب بسیاری از پرونده‌ها رعبی در دل متخلفین حوزه اقتصادی و اجتماعی ایجاد کرد و جنبه سلبی فعالیت‌های ایشان همچنان ادامه دارد.
دولت سیزدهم در زمینه اشتغال نیز کارنامه یک‌ساله موفقی دارد، چرا که بسیاری از کارگاه‌های تعطیل و نیمه‌تعطیل یا کارگاه‌های در شرف تعطیلی را به حوزه اشتغال بازگرداند و از سوی دیگر زمینه ایجاد فساد را نیز متزلزل کرد.
بُعد دوم فعالیت‌های رئیس جمهور را باید ایجابی دانست. دولت قبل تولید مسکن را حدود ۸ سال تعطیل کرده بود، ولی در یک‌سال گذشته، بارقه امیدی ایجاد شده و ساخت یک و نیم میلیون مسکن در مرحله اجراست.
همچنین بخش مسکن پیشران در اقتصاد است و رونق مسکن می‌‌تواند بیش از ۳۰۰ رشته شغلی را فعال کند که بی‌شک در توسعه اقتصاد کشور اثرگذار است و می‌‌توان آن را یکی از دستاوردهای موفق دولت در یک‌سال گذشته دانست.
در عین حال، فعال کردن حوزه نفت و گاز، ارتقای شرایط فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان، توسعه واردات و صادرات، عضویت در پیمان‌های دوجانبه یا چندجانبه، توسعه پیمان شانگهای، توسعه پیمان اوراسیا و... از دیگر دستاوردهای دولت سیزدهم در عمر یک‌ساله خود است که اثرات ماندگار و درازمدتی بر اقتصاد ایران دارند.
عملکرد دولت در حوزه ترانزیت نیز موفق بوده و باز شدن مقدمات راه ابریشم که آسیا را از طریق خط آهن و زمینی به اروپا متصل می‌‌کند یکی از این دستاوردهاست.
با توجه به شرایط حادی که امریکا در حال ایجاد آن در جنوب شرقی آسیا در تنگه تایوان است و امکان تنش وجود دارد، کشورهای بین مسیر هم به باز شدن مقدمات کریدور شرق و غرب جاده‌ای و ریلی از طریق ایران تشویق شده‌اند که می‌‌تواند اتفاق خوبی برای کشور رقم بزند.
در یک‌سال گذشته زمینه توسعه تجارت و تولید فراهم شده و دولت با استناد به سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، بانک‌ها را مکلف به حمایت از بخش مولد اقتصاد و بنگاه‌های تولیدی کرده و بارقه امید برای صنعت و تولید ایجاد شده است. حمایت از بنگاه‌های تولیدی می‌‌تواند در رشد اقتصادی، رشد تولید ناخالص داخلی، افزایش درآمد ملی و افزایش درآمد سرانه تأثیرگذار باشد و به این ترتیب شاهد کاهش فقر، تورم و کم شدن فاصله طبقاتی در جامعه خواهیم بود. در هر حال نگاهی به عملکرد دولت سیزدهم نشان می‌دهد خرابی‌های 96 ماه گذشته را نمی‌توان در 12 ترمیم کرد.

دکترمحمد جلیلی اقتصاددان و 
رئیس سابق دانشگاه آزاد ابهر

​​​​​​​یکی از بخش‌هایی که کاملاً روشن بوده و مردم نیز در جریان بوده‌اند، کسری بودجه است. طی سال گذشته یک نگرانی جدی در این حوزه میان مردم ایجاد شده بود به طوری که برخی از کارکنان دولت تصور می‌‌کردند ممکن است حقوقی به آنها پرداخت نشود یا اینکه دیرکرد قابل توجهی داشته باشد. اما در این زمینه دولت سیزدهم موفق بود و به گونه‌ای عمل کرد که با مدیریت مناسب توانست سال 1400 را بدون هیچ مشکلی به پایان برساند. 
در واقع می‌‌توان گفت دولت آقای رئیسی توانست در این مدت از طریق کسب درآمد و ایجاد درآمدهای جدید کسری بودجه را جبران کند که باعث بهبود شرایط اقتصادی کشور شد. نباید فراموش کنیم، همه درآمد‌هایی را که کشور کسب می‌‌کند نمی‌توانیم خرج کنیم، زیرا با چنین اقدامی نمی‌توانیم به دستاوردها و اهداف مهمی که در چشم‌انداز کشور ترسیم کرده‌ایم دست یابیم. بنابراین در این خصوص باید توجه ویژه‌ای به مدیریت هزینه‌ها داشته باشیم و آن را یکی از استراتژی‌های مهم دولت و کشور قرار دهیم. یعنی دولت نظام برنامه‌ریزی و بودجه‌بندی خود را به سمت بودجه عملیاتی ببرد. یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین تصمیمات اقتصادی به نظر من مدیریت بودجه است که با دو عامل افزایش درآمد و کاهش هزینه می‌‌توان کسری آن را جبران کرد. مهم‌ترین راهکار این امر نیز تنها با عملیاتی کردن بودجه امکانپذیر است. درباره مقابله با بسترهای فساد،دولت سیزدهم نسبت به سایر دولت‌ها در این زمینه اقدامات مناسبی را انجام داده است. از سوی دیگر معمولاً همه افراد فساد را تنها اختلاس، معاملات صوری، حقوق نجومی و... می‌‌دانند و با آن آشنا هستند، اما مهم‌ترین فساد اقتصادی زمانی رخ می‌‌دهد که نتیجه تصمیمات اشتباه مدیران در اقتصاد نمایان می‌‌شود. در مقابله با فساد تنها نظارت دولت نیست بلکه انتخاب درست افراد در جایگاه‌های مناسب که منجر به از دست رفتن منابع نمی‌شود نیز یکی از زیرساخت‌های مهم مقابله با فساد است. نرخ بیکاری یکی از آن متغیر‌های اقتصادی است که هیچ‌گاه نمی‌توان آن را صفر کرد. اولین راهکار ایجاد شغل توسط دولت و دومین راهکار مربوط به تسهیل شرایط ایجاد اشتغال است که در این خصوص مهم‌ترین بحث مربوط به بهبود فضای کسب و کار است. یکی از مهم‌ترین موارد در حوزه کار مربوط به آسان کردن زیرساخت‌ها برای فعالان اقتصادی و کارآفرینان است که در این حوزه دولت فعلی اقدامات مهمی همچون سهولت دریافت مجوز را انجام داده و همین امر منجر به ایجاد روندی صعودی در حوزه اشتغالزایی خواهد شد. 
در واقع از بین بردن موانع و بحث بهبود فضای کسب و کار از جمله مهم‌ترین اقدامات دولت بوده است، اما باید آسان‌سازی در ایجاد اشغالزایی کشور تقویت شود. به طور مثال برخی از مقررات دست و پاگیر حذف شده و زیرساخت‌های لازم درباره ایجاد شغل فراهم شود. مثلاً دولت یکی از زیرساخت‌های مهم در این خصوص را که برق است برطرف کرده و اغلب مناطق حتی روستاها نیز از این زیرساخت برخوردار هستند. یکی دیگر از موارد مهم برای کارآفرینان در خصوص ایجاد اشتغال، تسهیلات بانکی است که باید به طورعادلانه، بموقع و مقرون به صرفه با سود مناسب در اختیار آنها قرار داده شود و برای آن از دریافت ضمانت‌های سخت خودداری کنند.