خرید بیش از حد اسباب‌بازی چه تبعاتی دارد؟
روزهای دور بادبادک و فرفره
ترانه بنی‌یعقوب
گزارش‌نویس
راستی فرفره کاغذی و بادبادک کجا رفت؟ چه بلایی سر آن همه بازی‌های گروهی و دسته‌جمعی آمد؟ بازی‌هایی مثل گرگم به هوا، وسطی، هفت سنگ، خاله‌بازی و قایم باشک. یعنی همه اینها رفت و جایش را اسباب بازی‌های رنگ و وارنگ گران‌قیمت گرفت؟ این روزها در برخی خانه‌ها بیشتر از لوازم ضروری پخت و پز یا هر لوازم ضروری دیگری برای زندگی، اسباب بازی پیدا می‌شود. یک کمد، چند کمد، گاهی یک اتاق پر از اسباب بازی که پدر و مادر می‌مانند چطور مرتب و جمع و جورش کنند. وای به روزی که خانواده‌ای بخواهد اسباب‌کشی کند که آن وقت فقط اسباب بازی‌ها یک وانت جداگانه می‌خواهد. راستی از خودتان پرسیده‌اید این همه اسباب بازی خریدن چه بلایی سر اقتصاد خانواده می‌آورد؟ از آن مهم‌تر چه مشکلاتی در رشد کودک ایجاد می‌کند؟ دلیل این همه گرایش به اسباب بازی خریدن چیست؟ تبلیغات، تک‌فرزندی یا بی‌حوصلگی والدین برای وقت‌گذرانی با کودکان؟ هر چه هست اسباب بازی دیگر یک جورهایی بلای جان پدر و مادرها شده است.
علی هشت ساله تک‌فرزند است و یک اتاق پر از اسباب بازی دارد. بین اسباب بازی‌هایش بیشتر شخصیت‌های کارتونی معروف را هم می‌بینی؛ باب اسفنجی، پاتریک، میکی موس، پپا، سگ‌های نگهبان، بتمن و... انگار هر کارتونی که می‌بیند خانواده باید عروسک و انواع اسباب بازی شخصیت‌هایش را برای بچه بخرد. الان اسباب بازی‌های علی کوچولو از لوازم شخصی پدر و مادرش بیشتر است و او هر روز هم اسباب بازی بیشتری می‌خواهد، البته علی تنها نیست و بیشتر همسن و سالانش همین وضعیت را دارند. مادر علی می‌گوید: «به نظر من از جمله دلایل گرایش بچه‌ها به اسباب بازی می‌تواند تنها بودنشان باشد. چون همبازی ندارند و به نوعی مجبورند با اسباب بازی برای خودشان همبازی درست کنند و همچنین از دلایل دیگر این است که تنوع و گوناگونی و تبلیغ در این زمینه زیاد است و بچه‌ها به مرور از اسباب بازی‌های قبلی‌شان دلزده می‌شوند و دوست دارند اسباب بازی جدیدی داشته باشند. البته خود خانواده‌ها هم برای تشویق بچه‌ها از اسباب بازی به عنوان جایزه استفاده می‌کنند که این هم دلیلی برای خرید بیشتر می‌شود. از طرفی اسباب بازی‌های ساده‌تری مثل بادبادک یا فرفره دیگر برای بچه‌ها جذابیت چندانی ندارد یا موقتاً برایشان سرگرم‌کننده است. تأثیر تلویزیون را هم دراین زمینه نمی‌توان نادیده گرفت. کارتون‌ها و شخصیت‌های کارتونی باعث می‌شود بچه‌ها از این شخصیت‌ها به عنوان وسیله بازی خوششان بیاید و گاهی آنقدر بچه به خانواده فشار می‌آورد که خانواده تحت فشار اقتصادی زیاد و با توجه به گرانی اسباب بازی تسلیم می‌شود و اسباب بازی بیش از حد نیاز بچه را برایش می‌خرد و این تقریباً بین بیشتر خانواده‌ها عمومیت دارد. البته باید بگویم بعضی اوقات چشم و همچشمی خانواده‌ها هم هست. انگار از هم برای خرید اسباب بازی سبقت می‌گیرند ولی برای ما این طوری است که بچه‌ام چون تک‌فرزند است و همبازی ندارد اسباب بازی برایش تنها وسیله سرگرمی است.»
یاسر پدر مرسانا هم از گرایش بیش از حد بچه‌ها به داشتن اسباب بازی می‌گوید و اینکه دخترش به هر مناسبتی از پدر و مادرش اسباب بازی می‌خواهد: «مرسانا به هر مناسبتی می‌گوید باید برایم اسباب بازی بخری. آخرین بار هم همین روز دانش‌آموز بود. ما هم چاره‌ای نداریم و برایش تهیه می‌کنیم. دلیل اصلی‌اش هم این است که والدین به خاطر مشغله زیاد وقت و حوصله بازی کردن با بچه را ندارند بویژه بازی‌های جمعی. بچه‌ها وقتی چهار- پنج ساله‌اند بیشتر به بازی‌های گروهی گرایش دارند و کمتر دوست دارند با اسباب بازی، بازی کنند. اما وقتی پدر و مادر با بچه بازی نکنند بچه مدام به اسباب بازی‌هایش وابسته‌ترمی‌شود. اگرچه اسباب بازی می‌تواند وسیله مشترک بازی والدین و بچه‌ها هم باشد. آنهایی که خیلی به اسباب بازی علاقه‌مندند، بیشتر تک‌فرزند هستند و پدر و مادر برای بچه اسباب بازی می‌خرند تا با آنها سرگرم شود. بیشتر این اسباب بازی‌ها هم در حد یک روز یا دو روز برای بچه جذابیت دارد و روز سوم کنارش می‌گذارند.»
محمد دو فرزند دارد؛ یک پسر و یک دختر و با اینکه بچه‌ها کلی با هم بازی می‌کنند، اما اسباب بازی خریدن بیش از حد بچه‌ها را کم نکرده، او درباره مسأله‌ای که کلافه‌اش کرده، می‌گوید: «ما بچه که بودیم با یک بسته چوب کبریت، چهار تا کاغذ رنگی و فرفره تا شب سرگرم می‌شدیم. این بچه‌ها انگار هیچ چیزی راضی‌شان نمی‌کند. خانمم می‌گوید خاصیت سن و سال آنهاست. اگر اینها 18 ساله شوند دیگر از ما چه می‌خواهند؟ توی اسباب‌کشی آخرمان مجبور شدم یک وانت برای اسباب بازی‌ها بگیرم. همین لوازم سینک دستشویی و ظرفشویی اسباب بازی دخترم به اندازه نصف وانت را گرفت، من اصلاً نمی‌فهمم چرا بچه‌ها این طور شده‌اند؟»
سودابه یک دختر دارد. او می‌گوید: «با اینکه دختر من کلی اسباب بازی دارد، حتی با گران‌ترین اسباب بازی‌اش هم بیشتر از دو سه روز بازی نمی‌کند و خیلی زود دلش را می‌زند. دخترمن هم مثل بیشتر بچه‌ها یک اتاق اسباب بازی دارد. البته دختر من بادبادک و فرفره هم دوست دارد، اما دلیل نمی‌شود اسباب بازی هم نخواهد. البته واقعاً این علاقه بیش ازاندازه به اسباب بازی به تنهایی بچه‌ها برمی‌گردد. بچه‌ها وقتی با هم هستند هنوز به بازی‌های گروهی علاقه نشان می‌دهند؛ مثل خاله‌بازی و قایم باشک. خاله‌بازی هنوز بین دختربچه‌ها کلی طرفدار دارد، شاید شکلش عوض شده باشد ولی همان بازی قدیمی است. قبلاً بچه‌ها با چادر گل‌گلی مادرشان خاله‌بازی می‌کردند. الان چادرهای مسافرتی دارند که توی خانه برپا می‌کنند و تویش بازی می‌کنند. اما وقتی تنها هستند با اسباب بازی سرگرم می‌شوند. اسباب بازی هم این روزها خیلی گران شده و بچه‌ها هم که دائم بهانه اسباب بازی می‌گیرند. معمولاً هم وقتی از بچه‌ام می‌پرسم چی بخرم؟ می‌گوید برایم مهم نیست هرچه می‌خواهی بخر. جذابیتش هم برایش خیلی کوتاه مدت است. زندگی آپارتمان‌نشینی هم باعث شده بازی‌های گروهی بچه‌ها کم و کمتر شود.»
الهام رحیم‌پور، کارشناس حوزه کودکان از اهمیت بازی برای بچه‌ها می‌گوید: «برای کودکان بازی بسیار مهم است. مسأله، احساس لذتبخشی است که بازی کردن به آنها می‌دهد. برای همین نباید هیچوقت کودک را از بازی و در نتیجه از اسباب بازی‌هایش جدا کرد، اما پدر و مادرها باید توجه ویژه‌ای به کودکان و نوع انتخاب اسباب بازی‌اش داشته باشند و حواسشان به رابطه هر کودک با اسباب بازی‌هایش باشد. چرا که مدل ارتباط موجب رشد ارتباطی کودک و مهارت‌هایش می‌شود، گاهی نداشتن ارتباط باعث احساس ناامنی می‌شود.
البته گاهی ارتباط بیش ازحد کودک با اسباب بازی برای پر کردن تنهایی است مثلاً وقتی بچه به مهدکودک هم می‌رود تا وقتی دوست پیدا نکرده اسباب بازی مورد علاقه‌اش را با خودش می‌برد، اما زمانی که دوست پیدا کرد دیگر آن را کنار می‌گذارد. بهتر است به جای اینکه خانواده به خاطر ساکت کردن بچه برایش اسباب بازی بخرند با برنامه برای او اسباب بازی‌هایی تهیه کنند که به تقویت قدرت تمرکز، فکر، توجه، خلاقیت و مهارت‌های کودک کمک کند. اینکه این روزها پدر و مادرها هر اسباب بازی را بدون توجه به کارکردش و فقط برای ساکت کردن او می‌خرند بسیار تعجب آور است، چرا که اسباب بازی‌ها در شکل دادن به تمایلات عاطفی و روانی کودکان نقش مهمی را ایفا می‌کنند و فقط یک ابزار برای سرگرمی نیستند. خرید بیش از حد اسباب بازی فقط کودک را پرتوقع می‌کند و هر روز اسباب بازی بیشتری می‌خواهد. تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که اسباب‌بازی‌های زیادی دارند، پریشان‌تر هستند و نمی‌توانند از بازی لذت کافی ببرند. از سوی دیگر محققان متوجه شده‌اند تعداد زیاد اسباب‌بازی می‌تواند برای کودک حواس‌‌پرتی ایجاد کند و وقتی کودکان با اسباب‌بازی‌های زیادی محاصره شوند، فرصت کشف هریک از این اسباب بازی ها و نزدیکی با آنها را از دست می‌دهند و به طور طبیعی کمتر از آنها مراقبت می‌کنند.»
او در ادامه چند اسباب‌بازی مفید برای کودکان را معرفی می‌کند: «اسباب‌بازی‌های موزیکال، عروسک‌های سبک پارچه‌ای و نرم، کاردستی‌های کاغذی و وسایلی مانند لگو و مکعب‌های رنگی که مهارت‌های بچه را پرورش می‌دهند، خوب هستند. شاید دوباره لازم باشد پدر و مادرها به دوران فرفره بازی و بادباک بازی بر گردند. گاهی بازگشت به گذشته هم بد نیست.»
ارسال دیدگاه
ضمن تشکر از بیان دیدگاه خود به اطلاع شما رسانده می شود که دیدگاه شما پس از تایید نویسنده این مطلب منتشر خواهد شد.
.jpg)
