ندا سیجانی
روزنامه‌نگار

شرایط نامساعد هنرمندان موسیقی اقوام به دلیل تعطیلی اجراهای موسیقی
غلامرضا میرزازاده رئیس انجمن موسیقی آذربایجان شرقی در گفت‌و‌گو با «ایران» درخصوص فعالیت‌های این انجمن بیان داشت: «اواخر اردیبهشت ماه امسال و با فروکش کردن کرونا، چهارمین جشنواره شب‌های موسیقی را با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان برگزار کردیم که شامل موسیقی دستگاهی (سنتی)، موسیقی اقوام (مقامی) آذربایجانی و عاشیقی، موسیقی کلاسیک، موسیقی پاپ و موسیقی تلفیقی و در قالب گروه نوازی و بدون محدودیت سنی برگزار شد. در واقع این جشنواره در راستای حمایت از گروه‌های بومی منطقه بوده چرا که هنرمندان موسیقی اقوام این منطقه، برای اجرای کنسرت ضعیف و ناتوان هستند، به همین سبب در اختیار گذاشتن سالن رایگان و تبلیغات برنامه را انجمن استان بر عهده گرفت و هنرمندان توانستند در جشنواره شب‌های موسیقی اجرای برنامه داشته باشند. البته تصمیم داشتیم این جشنواره به‌صورت فصلی و در شهرهای مختلف استان هم برگزار شود اما متأسفانه به دلیل شرایط فعلی جامعه این اجرا‌ها تعطیل شد. همچنین تصمیم داریم اوایل آذرماه جشنواره عاشیقلار را برگزار کنیم و اگر بودجه آن تأمین شود این جشنواره در 5 شهرستان اجرا خواهد شد. البته قرار است جشنواره دیگری به نام «شمس» هم برگزار شود که به سبب مساعد نبودن شرایط تاریخ آن به دی ماه امسال موکول شد.»
میرزازاده اشاره دارد از بعد ازکرونا هیچ ورک‌شاپی دراین انجمن برگزار نشده است. رئیس انجمن موسیقی آذربایجان شرقی درباره شرایط موسیقی اقوام این استان اظهارکرد: «موسیقی آذربایجان یکی از قطب‌های موسیقی اقوام ایران است که به دو شکل موسیقی مقامی و عاشقی اجرا می‌شود و در اغلب جشنواره‌های کشور بخصوص جشنواره موسیقی نواحی ایران حضور پررنگی داشته است ولی متأسفانه از زمان شیوع کرونا تا به امروز هنرمندان موسیقی اقوام ایران مشکل معیشتی و اجرا دارند و اغلب آنها بیکار شده‌اند. به‌طور مثال مراسمی چون جشن و عروسی منبع درآمد عاشیق‌ها است اما این مراسم‌ هم تعطیل شده و مشکلات مالی همچنان گریبانگیر هنرمندان بوده و است.»
 مظلومیت حوزه موسیقی و انتظارهای نامعقول
 بعد از کرونا هم ناامنی شهرها، موجب تعطیلی همه برنامه‌ها شده، این در حالی است که همه مشاغل برسر کار خود هستند اما برنامه‌های موسیقی و تا حدودی تئاتر تعطیل شده‌اند. متأسفانه باید بگویم حوزه موسیقی تنها حرفه‌ای است که با همه اتفاقات تعطیل می‌شود و آخرین شغلی است که به حالت عادی برمی‌گردد.
او در خصوص حمایت انجمن موسیقی آذربایجان شرقی از هنرمندان گفت: «انجمن ما منابع مالی خاصی ندارد ولی امیدوارم با توجه به این شرایط صندوق اعتباری هنر مانند دوران کرونا مبالغی را برای اعضا واریز کند و مسئولان فرهنگی با همین مبالغ اندک حمایت‌های لازم را داشته باشند.»
به گفته میرزازاده، شهر تبریز به لحاظ تعداد مخاطب، بعد از تهران دومین شهری است که از استقبال خوب کنسرت‌های موسیقی برخوردار بوده است«البته این اقبال بیشتر از موسیقی پاپ بوده و گروه‌های بومی اجراهای کمتری دارند. بنابراین با برگزاری اجرای شب‌های موسیقی تلاش کردیم گروه‌های استانی بیشتر دیده شوند تا قوت قلبی برای آنها باشد.» او درباره ثبت و ضبط آثار هنرمندان موسیقی اقوام این استان نیز بیان داشت: «بیش از60 مؤسسه فرهنگی و هنری در استان آذربایجان شرقی وجود دارد که بخش مهم فعالیت آنها تولید و تکثیر آثار صوتی است و بر این اساس موازی‌کاری با این مؤسسات نداریم و بیشتر بحث حمایتی مطرح است. بدین‌صورت که انجمن در بخش فروش آلبوم و تبلیغات آن یا تک آهنگ‌هایی که با مجوز ارشاد تولید و پخش می‌شوند، حمایت‌های لازم را خواهد داشت. حتی در بحث آموزشی آموزشگاه‌های موسیقی هم کمتر ورود می‌کنیم.»
میرزازاده از دیگر فعاایت‌های این انجمن بعد از کرونا را راه‌اندازی سایت عنوان کرد و گفت: «با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان این سایت راه‌اندازی شده است. هدف از این اقدام، ایجاد بانک اطلاعاتی هنرمندان استان بوده و همچنین اطلاع‌رسانی، اخبار انجمن و... مطمئناً منبع خوبی برای هنرمندان خواهد بود، بویژه در شرایط حال حاضر که اینستاگرام و برخی صفحات مجازی فیلتر شده است.»
 کمبود بودجه و تعطیلی چند ساله جشنواره ملی شهناز
مسعود رضایی‌نژاد، رئیس انجمن موسیقی استان اصفهان نیز در این‌باره به «ایران» گفت: «قبل از کرونا اجراهای صحنه‌ای بسیار گسترده بود و بعد از آن هم شرایط خوبی برقرار بود. با فروکش کردن این بیماری هم اجرا‌های صحنه‌ای مانند سابق برگزار شد اما مدت زمانی است با توجه به اقتضای شرایط اجتماع افت و خیزهایی داشته‌ایم. البته بیش از 40 روز تمامی برنامه‌های موسیقی تعطیل شده و هیچ کنسرتی در اصفهان و شهرهای اطراف برگزار نمی‌شود. لازم به ذکر است اغلب کنسرت‌هایی که در این شهر برگزار می‌شود موسیقی دستگاهی و پاپ بوده و دربخش موسیقی اقوام به سبب همجواری با موسیقی‌های بختیاری و قشقایی گه گاهی اجراهایی در بخش موسیقی اقوام نیز برگزار می‌گردد اما در شهر اصفهان به عنوان مرکز، در بخش موسیقی اقوام، موسیقی خاصی اجرا نمی‌شود و همان‌طور که اشاره کردم اغلب موسیقی پاپ و سنتی و کلاسیک بوده است.»
رضایی‌نژاد اشاره دارد در این انجمن کارگاه‌های آموزشی کم و بیش برپا می‌شود و تعداد شرکت‌کنندگان هم انگشت‌شمار است. او در خصوص برگزاری جشنواره‌های موسیقی هم اظهار داشت: «شهر اصفهان تنها میزبان جشنواره ملی شهناز بوده که اولین دوره آن سال 93 برگزار شد و بسیار هم مورد استقبال قرار گرفت اما به دلیل عدم حمایت‌های مالی دوره‌های بعدی آن تعطیل گردید. درواقع باید بگویم بودجه اندک انجمن موجب شده حمایت خوبی از هنرمندان نداشته باشیم و تنها تلاش ما تسریع روند کارهای اداری هنرمندان با ارشاد استان است.»
 کم‌توجهی مدیران استان به حوزه موسیقی
رئیس انجمن موسیقی استان اصفهان در ادامه گفت: «هدف ما حفظ و اشاعه و اعتلای موسیقی سنتی ایرانی است و از مسئولان فرهنگی انتظار حمایت داریم اما تا زمانی که آنها نخواهند اتفاق خاصی نخواهد افتاد. تصمیم داشتیم با همکاری اساتید موسیقی، برنامه‌هایی در جهت معرفی دستگاهی موسیقی ایرانی و شناخت سازها و دستگاه‌ها و ارتباط با اساتید برگزار کنیم و حتی آموزش‌هایی هم در این زمینه داشته باشیم اما متأسفانه مدیران به حوزه موسیقی توجه جدی نداشته و نگاه کاربردی به آن دارند.موضوع دیگر عدم همکاری رسانه ملی، از حوزه موسیقی است. این در حالی است که رادیو و تلویزیون نقش بسزایی در معرفی و شناخت موسیقی و سازهای موسیقی دستگاهی داشته است. به‌عنوان مثال زمانی که فیلم سنتوری آقای مهرجویی اکران شد مخاطبان بسیاری به آموختن ساز سنتور اقبال نشان دادند و این نشان از تأثیرگذاری معرفی این ساز از رسانه است.»
 شرایط سخت زندگی و اجراهای نامتعارف هنرمندان موسیقی اقوام ایران
احمد انوری رئیس انجمن موسیقی سیستان و بلوچستان هم در گفت‌و‌گو با «ایران» بیان داشت: «در دوران شیوع کرونا انجمن موسیقی استان تقریباً نیمه‌فعال بود و کلاس‌های آموزشی تا حدودی برپا می‌شد و بهتر است بگویم در این دوران در مبحث آموزشی بسیار ریزش داشتیم و به سختی برگزار می‌شد و در کنار آن هرازگاهی به مناسبت‌های مختلف، اجراهایی هم برقرار بود که علاوه بر موسیقی پاپ و کلاسیک ایرانی، گروه‌های محلی سیستانی و بلوچستانی هم حضور و اجرا داشتند، با فروکش کردن کرونا هم کم و بیش فعالیت‌های خود را داشتیم اما متأسفانه همین اجراهای کم تعداد هم به دلیل شرایط ناآمن استان تعطیل شد.» او اظهار کرد: «انجمن استان به لحاظ مالی بسیار در مضیقه است. تنها درآمد ما برپایی کلاس‌های آموزشی بود که بخشی از این درآمد‌ها دستمزد اساتید بود و بخش دیگر آن هم هزینه خود انجمن می‌شد بنابراین به دلیل درآمد بسیار اندک نمی‌توانیم کمکی به هنرمندان بومی استان داشته باشیم و جای تأسف است که بگویم آنچه به عنوان اجرای موسیقی از هنرمندان سیستان و بلوچستان دیده می‌شود را باید اجراهای مجلسی نامید که آن هم برای گذران زندگی‌شان بوده چرا که شرایط معیشتی بسیار سختی دارند.»
انوری افزود: «با توجه به این شرایط تصمیم داریم اجراهایی در استان برگزار کنیم تا روحیه مردم کمی بهتر شود، البته از گذشته تا به امروز شرایط استان ما نسبت به دیگر استان‌ها متفاوت بوده و در حال حاضر هم که ناامنی‌ها نمی‌گذارد برنامه‌ای داشته باشیم.»
 برگزاری کارگاه‌های آموزشی در دوران اعتراضات
ابوذر اسماعیلی رئیس انجمن موسیقی استان گلستان هم در گفت‌و‌گو با «ایران» اظهار کرد: «قبل از ایام محرم و صفر اجراهای موسیقی برقرار بود و جشنواره‌ای با همت میراث فرهنگی استان با حضور هنرمندان موسیقی اقوام هم برگزار شد اما بعد از آن با توجه به شرایط جامعه، هنرمندان اجراهای خود را متوقف کردند و این تعطیلی همچنان ادامه دارد. ناگفته نماند در همین فضای اعتراضات توانستیم کارگاه‌های آموزشی برگزار کنیم که مورد استقبال قرار گرفت.» او اشاره دارد در این استان اجرای کنسرت بیشتر در بخش موسیقی پاپ بوده و اجرای موسیقی‌های دستگاهی و اقوام ایران نیازمند حمایت‌های جدی مسئولان فرهنگی است.

علی رمضانی، مدیرعامل مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران که دبیری سی‌امین دوره هفته کتاب را به عهده دارد با بیان اینکه هفته کتاب، از موالید توجه انقلاب اسلامی به حوزه کتاب و کتابخوانی و نشر و محتوا است، گفت: «از هفته کتاب سال گذشته تاکنون حدود ۱۱۶ میلیون نسخه کتاب در کشور منتشر شده است. این میزان تولید نشان‌ می‌دهد، مجموعه ناشران با گذر از کرونا به دور فعالیت‌های خود بازگشتند تا به نیاز مخاطبان خود پاسخ بگویند. حجم اقتصادی انتشار ۱۱۶ میلیون نسخه کتاب بیش از 7 هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان است.»
دبیر سی‌امین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: «به مناسبت هفته کتاب، شاهد اجرای ویژه‌برنامه‌هایی در 31 استان کشور هستیم؛ این برنامه‌ها در قالب پویش‌‌ ‌و مسابقات، نشست‌ها و معرفی‌ها و تحلیل و تکریم از پیشکسوتان و اصحاب صنعت نشر از سوی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی و همکاری چهار دستگاه مؤسسه خانه کتاب و ادبیات ایران، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، کانون مساجد و وزارت آموزش و پرورش و ۶۰‌ دستگاه دیگر طراحی شده است‌.»به گفته رمضانی، طرح اکران شهری کتاب‌های نویسندگان و به شهر آوردن کتاب نیز یکی دیگر از اقدامات و برنامه‌های هفته کتاب است که از دو روز قبل در تهران آغاز شده و در سراسر کشور نیز اجرا می‌شود. این کتاب‌ها، آثار برگزیده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، جایزه جلال آل احمد و جشنواره بین‌المللی فجر است که طبق توافق انجام شده در دو راسته کریمخان و انقلاب به نمایش گذاشته می‌شود.
دبیر هفته کتاب ادامه داد: «در هفته کتاب تلاش می‌کنیم تصویر مخدوشی را که از صنعت نشر ایجاد شده ترمیم کنیم، در این زمینه از نهادها و دستگاه‌های مختلف خواسته‌ایم که معرفی کتاب و کتاب خوب را در دستور کار خود قرار دهند و البته در برنامه‌ریزی‌ها از کارهای کلیشه‌ای پرهیز شود. برنامه‌های هفته کتاب، شنبه 21 آبان‌ماه با حضور در حرم مطهر بنیانگذار انقلاب اسلامی و تجدید میثاق با آرمان‌های امام راحل‌(ره) و شهدا با حضور مسئولان فرهنگی، کتابداران و اصحاب نشر آغاز می‌شود. پنجشنبه 19 آبان‌ماه در آستانه هفته کتاب نیز یازدهمین نمایشگاه ملی دفاع مقدس با حضور 90 ناشر و 6هزار جلد کتاب در قم افتتاح می‌شود.»
هر سال همزمان با هفته کتاب شاهد برپایی اختتامیه جشنواره کتاب و رسانه هم هستیم، رمضانی در این رابطه نیز گفت: «بیش از یک‌هزار اثر و ایده به دبیرخانه جشنواره ارسال شده است که بیشترین تعداد آثار ارسالی به این رویداد محسوب می‌شود. اختتامیه رویداد ایده‌پردازی که بخش جدید جشنواره امسال است، همزمان با هفته کتاب انجام خواهد شد. امسال 4 جایزه انتخاب مردمی، رسانه حامی کتاب، شخصیت رسانه‌ای کتاب و ناشر برگزیده در استفاده از رسانه‌ها نیز به جشنواره کتاب و رسانه افزوده شده است.»
آغاز به کار تلویزیون اینترنتی کتاب
وی ادامه داد: «تلویزیون اینترنتی کتاب، به عنوان نخستین تلویزیون اختصاصی کتاب در کشور از زیرمجموعه‌های نوین خانه کتاب است. 16 سال قبل شاهد تولد خبرگزاری کتاب ایران‌(ایبنا) بودیم و امسال نیز شاهد آغاز به کار تلویزیون اینترنتی ketab.tv بر بستر تلویبیون و سایر سکوهای اینترنتی هستیم.» رمضانی با ارائه توضیحاتی درباره سامانه خرید از کتابفروشی‌ها نیز گفت: «از این هفته ۴۰ میلیارد تومان در این سامانه تزریق خواهد شد. مردم می‌توانند با خرید کتاب از سامانه خرید از کتاب‌فروشی‌ها از یارانه در نظر گرفته شده استفاده کنند. در این دوره افراد می‌توانند برای هر کد ملی ۴۰۰ هزار تومان خرید کنند که ۱۰۰ هزار تومان آن از طریق یارانه پرداخت خواهد شد.»
رمضانی با بیان اینکه تعداد قابل توجهی کتابفروش در این سامانه ثبت‌نام کردند و به مرور شاهد اضافه شدن کتابفروشان خواهیم بود، یادآور شد: «کتابفروشان از این طریق می‌توانند ویترین خود را در معرض دید همه ایرانیان قرار دهند. بخش عمده هزینه‌ ارسال کتاب‌ها را وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تقبل می‌کند و بخش دیگری ازسوی مخاطبان و خریداران پرداخت خواهد شد.» دبیر هفته کتاب با تأکید بر اینکه سامانه «خرید از کتابفروشی‌ها» فعالیت دائمی خواهد داشت، سرعت و سهولت جست‌و‌جو و دسترسی را از ویژگی‌های این سامانه دانست و افزود: «مخاطبان از هرجای کشور می‌توانند براحتی از سامانه کتاب خریداری کنند و برای شهرهایی که فاقد کتابفروشی هستند، این سامانه امکان خوبی برای دسترسی مردم به کتاب فراهم می‌کند. از سوی دیگر همه مردم می‌توانند عادلانه از یارانه بهره‌مند شوند و  توزیع یارانه نیز عادلانه‌تر خواهد بود، در این طرح در چرخه توزیع و فروش کتاب نیز یارانه‌ها به کتابفروشان به‌عنوان آخرین حلقه زنجیره صنعت نشر، سوق داده شده است.» گفتنی است، در پایان این برنامه از پوستر سی‌امین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران رونمایی شد، این دوره از هفته کتاب با شعار «ما همانیم که می‌خوانیم» از ۲۱ تا ۲۷ آبان‌ماه ۱۴۰۱ برگزار می‌شود.

 فرهنگی/ روایت «زن ایرانی» محور اصلی جشنواره‌ عمار امسال است. این خبر روز گذشته در نشست خبری سیزدهمین دوره این رویداد اعلام شد؛ نشست خبری که به واسطه مکان برگزاری و میهمانان ویژه‌اش هم نسبتی با اتفاقات و ناآرامی‌های اخیر داشت. مکان برگزاری نشست اکباتان محل شهادت آرمان علی‌وردی بود، در ابتدای این مراسم پدر شهید آرمان علی‌وردی از فرزند شهیدش گفت و در پایان این مراسم، محل شهادت او گلباران شد. سعید خورشیدی مسئول شورای سیاستگذاری این رویداد البته در بخشی از صحبت‌های خود در این نشست تأکید کرد که برگزاری نشست عمار در اکباتان صرفاً یک امر نمادین نیست: «برای جشنواره عمار، افتخاری است که مراسم آغازین خود را در چنین مکانی برگزار می‌کند. ما معتقدیم خانواده، مرام و آرمان‌های شهدا پشتوانه حقیقی جشنواره عمار هستند و برگزاری چنین مراسم‌ و حضور خانواده شهدا صرفاً یک امر نمادین نیست.» علاوه بر این طبق اطلاعات ارائه شده در این نشست، امسال مستندهایی درباره این شهید و برخی شهدای شاهچراغ در این جشنواره به نمایش در خواهد آمد.
ظلم رسانه‌ای به زن ایرانی
«بناست روایت «زن ایرانی» موضوع محوری جشنواره امسال باشد.» سعید خورشیدی پس از یادی از نادر طالب‌زاده از بنیانگذاران این جشنواره که سال قبل بر اثر بیماری درگذشت، با اعلام این خبر در توضیحات تکمیلی افزود: «هر ساله یک موضوع به عنوان موضوع محوری قرار دارد که امسال آن موضوع «روایت زن ایرانی» است. یکی از مبانی شکل‌گیری جشنواره عمار توجه به آسیب‌های نظام رسانه‌ای بود. نظام رسانه‌ای ما از فقدان عدالت رسانه‌ای رنج می‌برد، یک سری از دغدغه‌ها و نیازها در جامعه ما در قاب هنر و رسانه دیده نمی‌شود. یکی از زمینه‌هایی که معتقدیم این ظلم رسانه‌ای نسبت به آن وجود دارد، بحث زن ایرانی است. انقلاب اسلامی به زن ایرانی نشان داد که حضور در اجتماع تعارضی با ارزش‌های دینی و اسلامی ندارد. از سوی دیگر انقلاب با جریان‌های غرب‌زده در افتاد و نشان داد انعکاس استعدادهای یک زن مترادف با برهنگی نیست. می‌توان از رشد زن سخن گفت اما ذیل ارزش‌های الهی. این مسیری است که زن ایرانی در طول چهل سال طی کرده اما رسانه‌ای نشده است.»
اشتباه من و رضا کیانیان
سیزدهمین دوره جشنواره مردمی فیلم عمار در حالی قرار است همچون ادوار گذشته همزمان با ایام بزرگداشت 9 دی‌ماه برگزار شود که در فقدان زنده‌یاد نادر طالب‌زاده، در این دوره سهیل اسعد دبیر جشنواره شده است. سهیل اسعد در این نشست برگزارکنندگان این رویداد را وارثان «حاج نادر» خواند. او پیوند هنر، اندیشه و رسانه را از ویژگی‌های شاخص این رویداد عنوان کرد و گفت: «من از هنر شروع کردم. در ایام زندگی در آرژانتین بازیگر تئاتر بودم و برایم این یک اصل بود کاری که می‌کنم هنر داشته باشد وقتی هم به سراغ طلبگی رفتم می‌گفتم در کارهایم باید اندیشه باشد.»
او در ادامه از لزوم بین‌المللی شدن فضای هنر و رسانه‌ای انقلاب و مطرح شدن این فرهنگ و سبک زندگی در عرصه‌های بین‌المللی گفت و از ابتکارات عمار در استراتژی بخش توزیع و اکران یاد کرد.
اسعد در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به تجربه بازیگری قبل از ورود به حوزه علمیه قم گفت: «ملاقاتی با رضا کیانیان داشتم و گفتم من بازیگر بودم و بعد طلبه شدم اما او گفت قصه من برعکس است، من طلبه بودم و بعد بازیگر شدم. اشتباه من این بود که گفتم باید بازیگری را ترک کنم تا طلبه شوم و اشتباه کیانیان این بود که گفت باید طلبگی را رها کنم تا بازیگر شوم؛ در حالی که این دو مقوله فاصله‌ای با هم ندارند.»
او در ادامه با ذکر خاطراتی از سید حسن نصرالله و مقام معظم رهبری درباره اثرگذاری سریال‌های یوسف پیامبر، مختارنامه و نیز پخش سریال حضرت مریم در ونزوئلا و تأثیرات آن تأکید کرد: «قدرت سینما بسیار زیاد است. پس هر مجاهدتی که در این راستا داشته باشیم ضروری است. دغدغه جدی‌ای که در آن ایام به‌عنوان مبلغ داشتم، این بود که باید حرکت کنیم تا هالیوود شیعی را تأسیس کنیم.»