نفس «نایبند» زیرِ ساخت و سازها گرفت
خطر تخریب نخستین پارک ملی دریایی کشور در خلیجفارس
زهرا کشوری
خبرنگار
زخم ساخت و ساز در پارک ملی دریایی نایبند، قصهای دارد به قدمت چندین دهه؛ نایبند وقتی پارک ملی شد چند روستا در خود داشت و بخشی از زمینهای آن مستثنیات بود. طبق قوانین موجود مستثنیات در نایبند قابل تغییر کاربری به زمینهای کشاورزی و باغداری است اما این به معنای رعایت قانون در یکی از ارزشمندترین پارکهای دریایی کشور در خلیج فارس نیست. بر اساس همین روند، شرکت ایرانی- آفریقایی آریا ساسول در سال ۹۶ توانست از محیط زیست بوشهر در آن سال مجوز ساخت یک مرکز اقامتی را بگیرد. آنطور که «فرهاد قلینژاد» مدیر حال حاضر محیط زیست بوشهر به «ایران» میگوید، محیط زیست به شرط ساختن کلبههای دریایی به آریا ساسول مجوز میدهد اما اسکلت بتنی و آهنی ساخته شده توسط این شرکت خبر از عدول آریا ساسول از توافق صورت گرفته میدهد. ساخت هتل در پارک ملی نایبند توسط این شرکت به اعتراض فعالان محیط زیست عسلویه منجر میشود. هرچند محیط زیست در تهران و بوشهر ترجیح میدهد بهجای نام هتل از عنوان طرح گردشگری و اقامتی که در زون گردشگری پارک انجام میگیرد استفاده کند. اما این سؤال هم بیپاسخ میماند که چرا خلیج نایبند در منطقه حفاظت شده و پارک ملی باید در زون(منطقه) گردشگری قرار بگیرد نه زون امن؟ با توجه به اهمیت خلیج نایبند این زونبندی بر اساس چه معیاری انجام گرفته است؟
هتل یا تأسیسات گردشگری اقامتی
این شرکت ایرانی-آفریقایی تا الان دو هکتار از اراضی پارک ملی نایبند را تخریب کرده است. فعالان و حامیان محیط زیست عسلویه از ساخت یک هتل در پارک ملی نایبند خبر میدهند اما محیط زیست در بوشهر و تهران از آن به یک مرکز گردشگری اقامتی نام میبرد. تفاوت نامگذاری ساخت و سازهای این شرکت اما نتیجهای جز تخریب بخشی از پارک ملی را در پی نداشته است. اسکلت فلزی و بتنی ساخت این مرکز اقامتی هم اعتراض محیط زیست را بهدنبال دارد و هم فعالان محیط زیست را. «فرهاد قلینژاد» مدیرکل محیط زیست بوشهر در گفتوگو با «ایران» میگوید: «سازمان محیط زیست با ساخت کلبههای گردشگری با مواد و مصالح بومی توسط این شرکت موافقت کرده اما اسکلت بتی آهنی دو هکتاری ساخته شده توسط آریا ساسول خبر از خروج این شرکت از توافق با محیط زیست میدهد.» توافقی که قلینژاد اعتقاد دارد محیط زیست از ابتدا نباید آن را امضا میکرد.
ساحل پارک ملی نایبند انحصاری میشود؟
فیلم و عکسهای ارسال شده به «ایران» نشان میدهد این شرکت، زمینی را که کاربری کشاورزی دارد به ساخت یک مجتمع بزرگ اختصاص داده است. «یوسف صفری» فعال محیط زیست عسلویه به «ایران» میگوید: «این شرکت در دو سوی ساخت و سازهای خود ورود افراد محلی به ساحل را ممنوع کرده است.» به گفته او این ساخت و سازها نه تنها بخشی از پارک ملی نایبند را تخریب میکند که ساحل آن را هم از مردم محلی منطقه میگیرد. زمینهای خریداری توسط آریا ساسول در خلیج نایبند قرار دارد. از خلیج نایبند بهعنوان خلیج گیاهان و جانوران یاد میشود. جنگلهای شورزی حرای آن، محل زیست گونههای بسیار زیادی از زیستمندان دریایی-ساحلی است. در دریای آزاد خلیج نایبند دلفینها و کوسه ماهیها شنا میکنند. خلیج نایبند تنوعی از سواحل ماسهای، صخرهای، مرجانی و جنگلی است. همچنین خلیج نایبند زیستگاه لاک پشت سبز، لاک پشت منقار عقابی و پلیکان پاخاکستری به شمار میآید. جبیرهای نایبند را هم باید به دیگر ارزشهای زیستی این خلیج اضافه کرد. آریا ساسول به شرط ساخت آکواریوم و باغ گیاهشناسی توانسته مجوز اقامتی برای کارکنان خود در پارک ملی و منطقه حفاظت شده خلیج گرگان بگیرد. مجوز صادر شده این سؤال را در پی دارد؛ چرا زیستگاه طبیعی جبیرها و دلفینهای خلیجفارس باید تخریب شود تا به جای آن آکواریوم مصنوعی در خلیج نایبند ساخته شود؟ «صادق صبا» مسئول ارزیابی و مشاور معاونت دریایی محیط زیست کشور و فرهاد قلینژاد به «ایران» میگویند مجوز داده شده در زون گردشگری پارک ملی نایبند قرار دارد. زون گردشگری، اجازه سازه سازیها براساس مواد و مصالح بومی بدون تخریب محیط زیست را میدهد. در پارک ملی نایبند تخریب صورت گرفته است. ساخت و سازهها بتنی و آهنی است و هیچ تناسب و ارتباطی با محیط آن ندارد...چرا خلیجی به اهمیت خلیج نایبند، نباید در زون امن قرار بگیرد؟ چه معیاری باعث شده تا خلیج نایبند در زون گردشگری بیفتد؟ موضوع دیگری هم وجود دارد. فعالان محیط زیست عسلویه می گویند که هنوز زونبندی پارک ملی نایبند انجام نگرفته است اما صادق صبا این موضوع را قبول ندارد. با وجود این هیچ ابلاغیه ای از این زونبندی در دست نیست.
پارک ملی نایبند با مشکل ریشهای دیگری هم رو به رو است. بخشی از زمینهای پارک ملی نایبند، اولین پارک ملی دریایی کشور، مستثنیات مردم است. آنها میتوانند هر زمان که اراده کنند زمینهای خود را به فروش برسانند. بنابراین هر لحظه امکان ساخت و ساز در پارک ملی نایبند وجود دارد. البته مردم محلی اعتقاد دارند که برخورد مسئولان با مستثنیات متفاوت است. از جمله برخی از اهالی روستاهای «هاله» در نزدیک خلیج نایبند میگویند: «به مردم محلی اجازه ساخت وساز داده نمیشود اما صاحبان پروژهها و افرادی خارج از منطقه براحتی میتوانند ساخت و ساز کنند.» اما قلینژاد میگوید: «در طرح گردشگری مبتنی بر حفاظت از محیط زیست مردم بومی در اولویت هستند.»
قلینژاد میگوید«خلیج نایبند با ساخت و سازهای زیادی رو به رو است. آریا ساسول هم بهدنبال ۷_۸ هکتار از اراضی نایبند بود اما ما به دو هکتار محدود کردیم. الان هم با توجه به اسکلت آهنی و بتنی ساخت وسازها طرح را تا بررسی دوباره متوقف کردهایم.» به گفته قلینژاد آریا ساسول در توافق با محیط زیست، باید یک باغ گیاهشناسی را در همین وسعت دو هکتاری میساخت اما باغ را حذف کرده و برای ساخت آن بهدنبال اراضی بیشتری از پارک ملی است. ساخت طرحهای گردشگری در نخستین پارک ملی دریایی کشور تنها به این شرکت محدود نمیشود، در کنار این اراضی یک نهاد نظامی هم اقدام به ایجاد تأسیسات گردشگری کرده است. قلینژاد میگوید:« یکی از معترضان طرح گردشگری آریا ساسول همین نهاد نظامی است چون اعتقاد دارد که طرح آریاساسول امنیت تأسیسات گردشگری اش را به هم می زند.» به گفته قلینژاد پارک ملی نایبند از طرحهای گردشگری و تأسیسات زیادی زخم میخورد که درمان همه آنها هم در دست یک سازمان نیست.
پارک ملی نایبند، نخستین پارک ملی دریایی ساحلی ایران است. تنوع اکوسیستمی بالا و منحصر به فرد در دریا و خشکی شامل جنگلهای حرا، بستر علفهای دریایی، آبسنگهای مرجانی، سواحل تخمگذاری لاکپشتهای دریایی، زیستگاه پستاندارانی نظیر جبیر (نوعی آهو)، قوچ و کل و بز، هوبره، جیرفتی و انواع پرندگان شکاری -که هر کدام در نوع خود منحصربهفرد و کمنظیر هستند- نایبند را مستثنی میکند. این پارک ملی در محدوده دو شهر پارسیان و عسلویه قرار دارد.
نیم نگاه
پارک ملی نایبند نخستین پارک ملی دریایی ساحلی ایران است. تنوع اکوسیستمی بالا و منحصر به فرد در دریا و خشکی شامل جنگلهای حرا، بستر علفهای دریایی، آبسنگ های مرجانی، سواحل تخمگذاری لاکپشتهای دریایی، زیستگاه پستاندارانی نظیر جبیر (نوعی آهو)، قوچ و کل و بز، هوبره، جیرفتی و انواع پرندگان شکاری -که هر کدام در نوع خود منحصربهفرد و کمنظیر هستند- نایبند را مستثنی می کند. این پارک ملی در محدوده دو شهر پارسیان و عسلویه قرار دارد
ارزهای صادراتی به جیب کشاورز ایرانی نمیرود
صادرات سیب آذربایجان غربی با برچسب خارجی
زهره افشار
خبرنگار
صادرات سیب ارومیه به ریال و صادرات مجدد به نام کشور دیگر، مشکل جدید در قطب تولید سیب کشور یعنی آذربایجان غربی است. این آفتی است که بهتازگی به جان همه محصولات صادراتی ما حتی زعفران و پسته افتاده است. هرچند باغداران ارومیهای ناراحتند که دسترنج یکسالهشان بدینگونه به یغما میرود و بعد با نام کشور دیگر صادر میشود اما میگویند در شرایط کنونی چارهای جز این ندارند و تا حدی با آن کنار آمدهاند اما نگران هستند مبادا این شیوه غیرعادلانه صادراتی به روال تبدیل شود و سالهای بعد ادامه یابد. امیر مرادی، رئیس اتحادیه باغداران ارومیه به «ایران» گفت: برداشت سیب در باغهای استان آذربایجان غربی از نیمه دوم شهریور هر سال آغاز و در اواسط آبانماه به پایان میرسد. وی که خود یکی از کشاورزان پیشرو کشوری نیز هست، افزود: شرایط آب و هوایی استان مستعد تولید سیب است و در حالیکه میانگین عملکرد در هکتار سیب در استان 22 تن است، برخی از باغداران حتی تولیدی تا 70 تن در هکتار داشتهاند. کیفیت سیب ارومیه امسال به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب، بسیار ممتاز شده و میتوان گفت در 10 سال گذشته تولید به این کیفیت نبوده است. وی خاطرنشان کرد: ما در بازاریابی سیب با ضعفهایی روبهرو هستیم. به گفته وی بازار سنتی صادراتی سیب ارومیه، عراق است که پس از حل برخی مشکلات صادراتی روز 25 آبانماه نخستین محموله صادراتی سیب آذربایجان غربی به عراق رفت. وی افزود: البته چند سالی است که سیب ارومیه بجز عراق به افغانستان، پاکستان و روسیه نیز میرود. وی تصریح کرد: متأسفانه اتفاق بدی هم که برای همه محصولات کشاورزی در حال رخ دادن است خرید ریالی محصولات کشاورزی صادراتی است و از آن بدتر صادرات مجدد محصول توسط کشور ثانویه است. این تولیدکننده سیب که در نزدیکی ارومیه 3 هکتار باغ سیب دارد، افزود: همین هفته گذشته کنسانتره سیب ارومیه به ترکیه رفت و متأسفانه با چند برابر قیمت و به نام کنسانتره ترکیه راهی بازار اروپا شد. وی تصریح کرد: مشکل صادرات سیب با ریال و صادرات مجدد به نام دیگر کشورها چندین بار با استاندار آذربایجان غربی بررسی شده و امیدواریم با حمایت دولت راهی برای جلوگیری از این مسأله اندیشیده شود. در همین حال نصرالله پرتو، باغدار دیگری که در حاشیه اشنویه به تولید سیب میپردازد، گفت: البته برای ما تولیدکنندگان خیلی سخت است که محصولی را که با هزار مشکل تولید میکنیم دودستی به دلالی بدهیم که میدانیم قیمت واقعی را نمیدهد و آن محصول با نام کشور دیگری دوباره صادر شود ولی چه کنیم؟ وی افزود: درست است که ته دلمان به این کار راضی نیست ولی باز هم فروش نقدی به دلالان خارجی به ریال بهتر از این است که محصول روی دستمان بماند یا اینکه صادرکنندگان خودمان نتوانند پول را به کشور بیاورند و به ما بدهند. وی تأکید کرد: اگر دولت راهی بیابد ما حاضریم سیب را به صادر کنندگانی بدهیم که بتوانند در مقابلش برای مردم دارو یا کالای دیگر وارد کشور کنند. وی گفت: در حال حاضر دلالان سیب صادراتی ممتاز آذربایجان را با قیمت هر کیلو 8 تا 10 هزار تومان میخرند. به گفته وی قیمت تمام شده هر کیلو سیب در حال حاضر 7هزارو200 تومان است.
فرصتی که تبدیل به تهدید شد
در همین حال اکبر کرامتی، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان غربی به «ایران» گفت: در استان آذربایجان غربی 110 هزار هکتار سطح زیر کشت باغ است که از این میزان 54 هزار هکتار مربوط به باغهای سیب است. به گفته وی آذربایجان غربی یکسوم سیب کشور را تولید میکند. وی افزود: تولید سیب زرد و قرمز استان امسال به یک میلیون و 100 هزار تن رسیده است. وی با اشاره به اینکه در سال گذشته 560 هزار تن سیب استان به کشورهای عراق، افغانستان، هندوستان، پاکستان و کشورهای حاشیه خلیج فارس رفته است، توضیح داد امسال به دلیل بحث تحریمها و مشکلات جابهجایی ارز با مشکلاتی مواجه شدهایم. وی تأکید کرد: هرچند فروش سیب صادراتی به ریال کار درستی نیست ولی بیشتر کشاورزان راضی هستند و میگویند باز هم به صرفه است. وی از مشکل همیشگی سیب استان یعنی نبود صنایع تبدیلی و انباشت سیب صنعتی هم برایمان گفت. وی افزود: بنابر دلایلی ریزش سیب ما حدود یکسوم تولید است ولی ما به دلیل اینکه تجهیزات صنایع تبدیلی مدرن نداریم نمیتوانیم از این مسأله به درستی استفاده کنیم زیرا سیب صنعتی در کل تهدید نیست . وی گفت: در چین 90 درصد سیب بهصورت صنعتی عرضه میشود و آنها حتی سیب تازه خوری را به صورت دانهای در قوطی میگذارند و به اروپا میفرستند ولی ما تنها میتوانیم آب سیب را بگیریم یا در نهایت به کنسانتره تبدیل کرده و تحویل ترکیه بدهیم تا به نام خود صادر کند.
نیم نگاه
یک کشاورز نمونه در آذربایجان غربی: اتفاق بدی که برای همه محصولات کشاورزی در حال رخ دادن است خرید ریالی محصولات کشاورزی صادراتی است و از آن بدتر صادرات مجدد محصول توسط کشور ثانویه است . همین هفته گذشته کنسانتره سیب ارومیه به ترکیه رفت و متأسفانه با چند برابر قیمت و به نام کنسانتره ترکیه راهی بازار اروپا شد