زخم جنگ برپیکر پیرانشهر

‌احد گودرزیانی کنار مرتضی سرهنگی وهدایت الله بهبودی نشریه کمان را درمی آوردند. قلمش حرف نداشت و یکی از جاذبه‌های کمان بود. آقا مرتضی هروقت ذکری از احد به میان می‌آمد از توانایی‌هایش سخن به میان می‌آورد و با تحسین از او یاد می‌کرد. احد گودرزیانی فرهیخته کار بلدی بود که بواسطه ویژگی‌های ذاتی خودش توانست کنار آقا مرتضی وهدایت الله بایستد وشانه به شانه این دو بساید. او جمعه پیش بی خبر پرکشید و رفت و دوستانش را تنها گذاشت. متنی که از پی می‌آید یکی از آثار اوست که به‌عنوان مدخل برای یک مجموعه دایرةالمعارفی تدوین شده وبرای چاپ در اختیار «ایران» قرار گرفته است.
شهرستان پیرانشهر یکی از شهرهای مرزی کشورمان در استان آذربایجان غربی قرار دارد که در طول دوران جنگ بارها از سوی نیروهای عراقی و نیروهای ضد انقلاب مورد هجوم قرار گرفت. این شهرستان از آن جهت در نقشه جغرافیایی دارای اهمیت است که راه ارتباطی با شهرهایی چون ارومیه، پاوه، نقده، سردشت و مهاباد دارد.
شهرستان پیرانشهر 2 هزار و 259 کیلومتر مربع وسعت دارد و در سال 1385 جمعیت آن 112 هزار و 994 نفر سرشماری شده است. مرکز شهرستان، شهر پیرانشهر است که در 146 کیلومتری جنوب ارومیه و 7 کیلومتری مرز عراق قرار دارد. پیرانشهر یکی از شهرهای کردنشین استان آذربایجان غربی است که به لحاظ موقعیت فرهنگی و تقسیم‌بندی مناطق کردنشین جزو منطقه مکریان محسوب می‌شود. پیرانشهر در منطقه‌ای کوه ‌پایه‌ای قرار گرفته که از شمال به شهرستان اشنویه، از جنوب به شهرستان سردشت، از شرق به شهرستان مهاباد، از غرب به کشور عراق، از شمال شرقی به شهرستان نقده، از شمال غربی به سیاه کوه و از جنوب غربی به کوه شیخان محدود می‌شود. به‌دلیل موقعیت سوق‌الجیشی خاص منطقه پادگان‌هایی در پیرانشهر مانند پادگان جلدیان، پادگان پیرانشهر و پادگان بزرگ پسوه احداث شده است. (در طول تاریخ) مردم پیرانشهر پس از آنکه با شور تمام در برابر حملات سپاهیان اسلام مقاومت به خرج دادند با حفظ بسیاری از سنن به دین اسلام گرویدند. اکنون حدود 99.93 درصد مردم ساکن پیرانشهر مسلمان سنی مذهب شافعی هستند. گفتنی است قبل از انقلاب اکثر جمعیت این شهر را مسلمانان شیعه مذهب (بیش از 80 درصد) تشکیل می‌دادند ولی پس از انقلاب و در جریانات جنگ تحمیلی و همچنین به خاطر ناامنی‌هایی که حزب دموکرات در منطقه ایجاد کرده بود شیعیان به شهرهای مجاور مهاجرت کردند و هم‌اکنون درصد کمی از شیعیان در این شهر ساکن هستند.(1)
آبان ماه سال 1358 اوج درگیری‌ها در پیرانشهر بود. (ضد انقلاب) دوم آبان به یگان‌های ارتش در پیرانشهر حمله کردند. ضد انقلاب مردم را تحریک کرده و به شکل گروهی راهپیمایی می‌کردند تا نیروهای محلی جایگزین ارتش و ژاندارمری شوند. آنها به هیأت حسن نیات فشار می‌آوردند تا قبول کند در آخر آبان 58 نیروهای ارتش و مأموران انتظامی پیرانشهر را ترک کرده و در نهایت نیروهای نظامی و انتظامی در پادگان جلدیان در بیرون شهر مستقر شوند که در این کار هم موفق بودند. با این رویه حزب دموکرات در شهر مستقر شد، اما منطقه چنان که مردم انتظار داشتند امن نشد. باز هم گروه‌های ضدانقلاب به یگان‌های نظامی حمله می‌کردند، گروگان می‌گرفتند و اطراف شهر را ناامن می‌کردند. ضد انقلاب خیلی تلاش کرد تا بتواند پادگان‌های جلدیان و پسوه را بگیرد. پانزدهم اسفند 58 به پادگان جلدیان حمله کردند تا آن را تصرف کرده و سلاح و مهماتش را غارت کنند. 19 خرداد ماه سال 59 ستونی از نیروهای انقلاب عازم پیرانشهر شد و شهر را پاک‌سازی کرد. بعد از آغاز جنگ چند بار ضد انقلاب هماهنگ با ارتش عراق (بعد از آنکه هواپیماهای عراقی پیرانشهر را بمباران کردند) به شهر حمله کردند و نیروهای انقلاب را (که به مردم کمک می‌کردند) غافلگیر کردند. مردم که هماهنگی نیروهای ضد انقلاب با صدام را می‌دیدند بارها در شهر علیه ضدانقلاب تظاهرات کردند.(2)
 از سوی دیگر پیرانشهر در تهاجم ارتش عراق به مرزهای ایران در شهریور 1359 نیز چندین بار به وسیله هواپیماهای عراقی بمباران شد اما یگان‌های زمینی ارتش عراق وارد منطقه پیرانشهر نشدند. بعد از آزادسازی مناطق اشغالی جنوب کشور یگان‌های سپاه و ارتش چندین عملیات در منطقه مرزی پیرانشهر انجام دادند و قرارگاه رمضان نیز با همکاری نیروهای مسعود بارزانی، عملیات‌های نامنظم متعددی در مناطق کردنشین شمال عراق اجرا کرد. پیرانشهر در طول جنگ 65 بار هدف حملات هواپیماهای عراق قرار گرفت و بارها توپخانه‌های ارتش عراق نقاط مسکونی این شهر را گلوله باران کردند. در جریان این حملات 663 نفر از اهالی این شهر شهید و 394 نفر مجروح شدند.(3)
گروه‌های تجزیه‌طلب دموکرات، کومله، چریک‌های فدایی‌ خلق (اقلیت) و سازمان مجاهدین (منافقین) با توجه به اهمیت جاده پیرانشهر-میرآباد- سردشت که به موازات مرز ایران و عراق قرار دارد اصلی‌ترین مقرهای خود را در روستاهای اطراف این جاده مستقر کرده بودند و در وضعیتی که ایران در حال جنگ با کشور عراق بود، سران این گروه‌ها تصمیم گرفته بودند با کمک 400 نفر از نیروهای اتحادیه میهنی کردستان عراق، مانع از تسلط نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران بر این جاده شوند. در چنین وضعیتی، یگان‌های سپاه، ارتش و پیشمرگان مسلمان کرد با پشتیبانی نیروهای حزب دموکرات کردستان عراق موفق شدند در چند مرحله عملیات که از دو سمن این جاده (پیرانشهر و سردشت) انجام شد، گروه‌های شورشی را سرکوب و عبور و مرور در این جاده غیرآسفالته را که بسیار باریک و صعب‌العبور بود، برقرار کنند. عملیات پیرانشهر در 5 مرحله انجام شد. در این عملیات‌ها که از اول تا آخر مهر سال 1361 طول کشید 38 نفر از نیروهای خودی شهید؛ 87 نفر مجروح و 14 نفر مفقود یا اسیر شدند و 4 نفر از نیروهای خودی که قبلاً به اسارت گروه‌های ضدانقلاب درآمده بودند، آزاد شدند. از گروه‌های شورشی نیز 210 نفر کشته و حدود 350نفر مجروح شدند. آزادسازی این جاده آنقدر اهمیت داشت که شهادت ناصر کاظمی و محمدعلی گنجی‌زاده دو نفر از فرماندهان عالی‌رتبه قرارگاه حمزه سیدالشهدا که نقش تعیین کننده‌ای در موقعیت این منطقه داشتند نتوانست مانع از تداوم آن شوند و یگان‌ها تا آزادسازی کامل جاده به عملیات ادامه دادند.(3)
‌
1-  حماسه‌های پایداری- سردار رستگار پناه، سردار اصفهانی- ستاد مرکزی راهیان نور- ص 6.
‌2- بحران بالا می‌‌گیرد- نشر فاتحان 1389- ص 84 و 85
3-آذربایجان غربی در جنگ با ضد انقلاب و دفاع مقدس- رضا صادقی- مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس- ص 64 و 90‌‌‌