رشد 20 درصدی سودسازی صنعت شکر

سعید رشیدی‌نوبندگانی خبرنگار

صنعت شکر با 21 نماد و ارزش بازاری 14 هزار و 100 میلیارد تومان، در حدود 0.25 درصد از کل ارزش بازار سهام را نمایندگی می‌کند. با انتشار صورت‌های مالی منتشرشده برای شرکت‌های قند و شکر فعال در بازار سرمایه مشخص شد این شرکت‌ها توانسته‌اند سود‌سازی خود را به‌طور میانگین 20 درصد افزایش دهند. این اتفاق درحالی افتاده است که آمار مربوط به تولید و فروش صنعت نشان می‌دهد، در مدت مذکور در حدود 2 درصد از مقدار تولید این شرکت‌ها کاسته شده و افزایش سود‌آوری شرکت‌ها تنها از محل افزایش قیمت محصولات اتفاق افتاده است. همچنین آمار معاملات سهام این صنعت نشان می‌دهد، نسبت قیمت به درآمد شرکت‌ها در محدوده عدد 13 قرار دارد که این موضوع نیز نشان از عدم ارزندگی سهام این صنعت در قیمت‌های موجود دارد. عدم ارزندگی سهام صنعت شکر در بازار سهام باعث شده طی شش ماهه گذشته، بیش از 15 درصد ارزش بازاری صنعت کاهش یابد و سهامداران در حدود یک‌هفتم از ارزش دارایی‌های خود را از دست بدهند.

 افزایش 85 درصدی قیمت چغندر، حاشیه سود صنعت شکر را کاهش داد
برای بررسی عملکرد این صنعت باید توجه داشت که قیمت فروش داخلی شکر سفید توسط انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر و سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان تعیین می‌شود. شرکت‌های تولیدکننده شکر، در ایران از دو نهاده چغندر و نیشکر استفاده می‌کنند که این دو کالا برای شرکت‌های بورسی، از طریق انعقاد قرارداد با کشاورزان و متناسب با برآوردهای تولیدی سالانه تهیه می‌شود و تفاله چغندر و ملاس نیز به دامداری‌ها و دامپروری‌ها و شرکت‌های الکل‌سازی فروخته می‌شود که نرخ فروش این کالاها نیز در بازار و بنا به وضعیت عرضه و تقاضا مشخص می‌شود. در کنار این، بخشی از شکر سفید تولیدی شرکت‌ها از طریق واردات شکر خام از کشورهایی چون هندوستان و برزیل تهیه می‌شود و از این‌رو تأمین نیاز داخلی به‌طور مؤثری به واردات محصولات پایه وابسته است. بر اساس گزارش‌های منتشرشده از طرف شرکت‌های بورسی، آخرین قیمت‌های مصوب هر کیلو شکر سفید مبلغ 18 هزار و 180 تومان از کارخانه خریداری می‌شود و در نیمه نخست سال 1401، هر تن چغندرقند به میزان یک میلیون و 980 هزار تومان خریداری می‌شود که قیمت این محصول نسبت به مدت مشابه سال قبل در حدود 85 درصد افزایش یافته است.
 باید توجه داشت که در صورت وجود منابع لازم در داخل کشور، اگر تولید شکر سفید از محل چغندر داخلی صورت پذیرد، حاشیه سود عملیاتی شرکت نیز با افزایش روبه‌رو خواهد شد. بنابراین افزایش تولید چغندر در داخل می‌تواند سود‌سازی شرکت‌های تولیدکننده شکر را به مراتب بالاتر ببرد. بر این اساس، هرچند که تولید چغندر در کشور از ابتدای سال 1393 تا سال 1396 همواره در حال افزایش بوده، با این حال تولید این محصول از سال 1396 تا 1398 بشدت افت داشته و این سال رو به افزایش رفته است. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد در سال 1401 نیز تولید چغندر نسبت به سال مالی قبل با افزایش روبه‌رو شد که این موضوع می‌تواند نیاز شرکت‌ها به واردات شکر خام از خارج را کاهش و حاشیه سود عملیاتی کل فعالیت‌های شرکت را به مراتب افزایش دهد.
در کنار این موضوع، افزایش هزینه حمل و نقل و همچنین حقوق و دستمزد و انرژی، از جمله مواردی هستند که سود‌سازی شرکت‌های تولیدکننده شکر را با ضریب بالایی تحت تأثیر قرار می‌دهند. بر این اساس، افزایش زیاد نرخ حقوق و دستمزد و هزینه‌های حمل و نقل در سال 1401، حاشیه سود عملیاتی شرکت‌ها را به میزان قابل توجهی و رشد سود‌سازی این صنعت را نسبت به سال 1400، کاهش داده است.

بهره‌وری پایین صنعت شکر بر سودسازی آن تأثیرگذار است
موضوع دیگری که بر سود‌سازی شرکت‌های تولیدکننده شکر تأثیر می‌گذارد، موضوع راندمان یا بهره‌وری خطوط تولیدی شرکت‌ها است. در این خصوص دسترسی به تکنولوژی‌های روز دنیا که بتواند نسبت تولید شکر از چغندر را افزایش دهد و میزان هدررفت انرژی و نهاده را در جریان تولید و انبارداری و توزیع محصولات کاهش دهد، می‌تواند سود‌سازی شرکت‌ها را نیز افزایش دهد.
آمارها نشان می‌دهد طی سال‌های گذشته، به دلیل استهلاک بالا و به روز نشدن تکنولوژی‌های تولید در صنعت شکر، بهره‌وری در خطوط تولید این شرکت‌ها کاهش یافته است. رشد سود‌سازی فعالیت‌ها در صورتی که نرخ تورم از آن حذف شود، همواره در حال کاهش بوده است.در این خصوص برخی شرکت‌ها برای بهبود عملکرد خود طرح‌های توسعه‌ای را به اجرا درآورده‌اند که به دلیل وجود تحریم‌ها و تغییرات نرخ ارز، اکثر آنها با کندی به پیش می‌رود و از برنامه زمانبندی شده عقب است.همچنین در سال‌های گذشته شرکت‌های تولیدکننده شکر برای بومی‌سازی عملیات تولید و بهینه‌سازی سیستم‌های مدیریتی، توزیع و فروش محصولات خود، اقدام مناسبی انجام نداده‌اند و از این رو با وجود قدمت بالای این صنعت در ایران، ما در خصوص تکنولوژی تولید نیز نسبت به کشورهای پیشرفته عقب مانده‌ایم که با توجه به ظرفیت مناسب دانش فنی و نیروی متخصص در کشور، می‌تواند با ورود شرکت‌های دانش‌بنیان به این صنعت، در سال‌های آینده مرتفع شود.