سهم صنعت از بازار کار به بالاترین مقدار خود در شش سال گذشته رسید

ایلیا پیرولی
خبرنگار
تابستانی که گذشت، صنعت بالاترین نمره را از میزان بهره‌وری نیروی کار و بیشترین سهم را پس از یک دوره رخوت 6 ساله در بخش اقتصاد به خود اختصاص داد. نشان به آن نشان  که رشد بخش صنعت و معدن به‌عنوان بخش راهبردی در اقتصاد کشور با کاهش نرخ بیکاری همراه بوده است.
در واقع با وجود رشد ارزش‌افزوده بخش صنعت و معدن، روند نرخ بیکاری در اقتصاد ایران رابطه معنی‌داری با رشد بخش صنعت و معدن داشته و حالا آمارها نشان می‌دهند که اشتغال در بخش صنعت و معدن افزوده شده است.
جمعیت شاغل کشور در تابستان سال‌جاری 23 میلیون و 778 هزار نفر برآورد شده، بر این اساس نرخ اشتغال در اقتصاد ایران در تابستان امسال 37.3 درصد بوده است. به بیان ساده‌تر حدود 37 درصد کسانی که در سن کار قرار دارند، دارای شغل هستند.
سهم بخش‌های اقتصادی در تابستان امسال نشان داد که حوزه خدمات به‌دلیل گستردگی حجم فعالیت آن همچنان نصف کسب‌وکار اقتصادی را در اختیار دارد. اما در این میان آنچه بیشتر از همه در داده‌های آماری خودنمایی می‌کند، ثابت ماندن سهم بخش صنعت و در عین حال افزایش تعداد شاغلان این بخش در سه ماهه دوم امسال نسبت به فصل مشابه سال گذشته است.
در فصل تابستان امسال سهم بخش صنعت بدون تغییر همان کانال 33.8 درصد را حفظ کرده اما در تعداد شاغلان آن تغییر محسوسی به وجود آمده است.
بر اساس آمارهای ارائه شده مرکز آمار ایران، تعداد شاغلان بخش صنعت نیز در تابستان سال‌جاری 8 میلیون و 29 هزار نفر برآورد شده، این در حالی است که در فصل مشابه سال گذشته این تعداد 7 میلیون و 907 هزار نفر بوده، بنابراین تعداد شاغلان در بخش صنعت در تابستان امسال نسبت به تابستان سال گذشته حدود 121 هزار نفر افزایش داشته است. سهم بخش صنعت از کل تعداد شاغلان ایران نیز در تابستان 1401 حدود 33.8 درصد به ثبت رسیده است.
داده‌ها نتیجه دیگری را حکایت می‌کنند؛ آن هم افزایش سهم بخش صنعت در گرم‌ترین روزهای سه ماهه دوم سال 1401 نسبت به شش سال گذشته است.
در سال 1395 سهم بخش صنعت در اقتصاد کشور کمی بیش از 31 درصد بود که این مقدار پس از گذشت حدود شش سال به 33.8 درصد رسیده، سهم صنعت در این مدت رشدی حدود 2 درصدی تجربه کرده است. نکته قابل تأمل اینکه در یک سال اخیر منتهی به تابستان سال 1401، نرخ سهم صنعت ثابت بوده و قبل از آن نرخ سهم صنعت کمتر از 33.3 درصد بوده، نکته دیگر آنکه در این مدت روند سهم‌پذیری بخش صنعت در اقتصاد دارای نوسان ملایم و رو به رشدی بوده است؛ دو نکته مهم و حائز اهمیت که می‌تواند دلایل رشد شاغلان بخش صنعت را توضیح دهد.

بهره‌وری نیروی کار
از تابستان 1400، بهره‌وری نیروی کار در بخش صنعت بالاتر از کل اقتصاد بوده به همین علت یکی از دلایلی که سطح دستمزدها در بخش صنعت بالاتر از سایر بخش‌ها است، بهره‌وری بالای نیروی کار در این بخش نسبت به سایر بخش‌ها بوده است. از طرفی شاخص مهارت و تحصیلات در بخش صنعت نشان‌دهنده بالا بودن دستمزد در این بخش بوده است.
احیای واحدهای صنعتی غیرفعال یکی از برنامه‌های اصلی در دولت‌های مختلف محسوب می‌شود، در این خصوص برنامه‌های بسیاری برای راه‌اندازی واحدهای راکد در طول سال‌های گذشته در نظر گرفته شده است.
براساس آماری که از سوی سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران منتشرشده، تعداد شهرک‌ها و نواحی صنعتی مصوب تا پایان خرداد امسال به هزار و 40 شهرک و ناحیه رسید که نسبت به تعداد هزار و 11 شهرک و ناحیه صنعتی مصوب تا پایان ۱۴۰۰، افزایش ۲.۹ درصدی داشته است.
طرح پایش واحدهای صنعتی غیرفعال نشان می‌دهد در بین کل واحدهای صنعتی، ١٢ هزار و ۶۷ واحد راکد، شامل 6 هزار و 814 واحد در داخل شهرک‌ها و نواحی صنعتی و پنج هزار و ۲۵۳ واحد خارج از آنها وجود دارد که ۶۲ درصد آنها از طریق شیوه‌های فنی بازفعال‌سازی، امکان راه‌اندازی مجدد دارند و در صورت تحقق آن، بیش از ۱۶۷ هزار فرصت شغلی جدید ایجاد و سازمان صنایع کوچک نیز سالانه برای احیای تعدادی از این‌ واحدها برنامه‌ریزی می‌کند. همچنین براساس اعلام مدیران بنگاه‌های اقتصادی راکد، ۴۴ درصد از واحدهای غیرفعال مشکل کمبود نقدینگی، ۱۶ درصد مشکل نبود تقاضا و بازار، ۱۱ درصد مشکل کمبود مواد اولیه، ۱۰ درصد مشکل فرسودگی ماشین‌آلات، ۹ درصد مشکلات حقوقی با سازمان‌ها و نهاد‌ها، ۸ درصد مشکلات زیرساختی و ۲ درصد مشکلات مالکیتی و سهامداری دارند.
به هر حال آنچه مشخص است افزایش سهم اشتغال صنعتی در تابستان امسال نسبت به شش سال گذشته است به معنای دیگر کاهش نرخ بیکاری حاصل افزایش اشتغال در همه بخش‌های اقتصادی اعم از خدمات، کشاورزی و صنایع و معادن و نیز خروج بخشی از نیروی کار از بازار کار به‌ دلایلی مانند بازنشستگی و حتی مهاجرت است.