تئاتر مقاومت؛ جشنواره‌ای نه فقط برای تهران

وحید شیخی
منتقد
حدود 29 سال پیش یعنی سال 1372 یادواره تئاتر دفاع مقدس فعالیت خود را آغاز کرد. این رویداد تا به امروز در دل خود هنرمندان بسیاری را به هنر ایران معرفی کرده است. معاونت هنری بنیاد حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس همت کرد تا این رویداد تئاتری را برگزار کند. در همان سال هم امیر دژاکام به‌عنوان دبیر نخستین دوره معرفی شد.
آنها کار خود را در دفتر کوچکی در خیابان شهید مطهری آغاز کردند و امروز به یکی از رویدادهای معتبر عرصه هنر تبدیل شده‌اند. این رویداد در حال حاضر هجدهمین دوره خود را پشت سرمی‌گذارد. رویدادی که عنوانش به «جشنواره تئاتر مقاومت» تغییر کرده است و امسال برای نخستین بار به‌صورت بین‌المللی برگزار می‌شود.
یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های هجدهمین دوره جشنواره تئاتر مقاومت، تمرکز زدایی این رویداد است. دبیر این جشنواره وحید فخرموسوی و دبیر اجرایی آن محراب محمدزاده تصمیم گرفتند تا این رویداد را از تهران خارج کنند. آنها می‌دانستند که این کار چه زحماتی بر دوش‌شان اضافه خواهد کرد. اما تصمیم خود را گرفتند و آن را عملی کردند.
جشنواره‌های سراسری، معمولاً در یک بازه زمانی مشخص در تهران برگزار می‌شوند. به‌عنوان مثال جشنواره‌ای مانند تئاتر فجر، که در مدت 5 یا 6 روز در تهران برگزار می‌شود و همان جا هم پرونده آن بسته می‌شود.
اما هجدهمین جشنواره تئاتر مقاومت از همان گام نخست کار خود را به صورتی جهادی آغاز کرد. آنها بخش نخست بین‌الملل را در عراق برگزار کردند. روزهای پیاده‌روی اربعین در شهریور امسال سیزده گروه تئاتری از سوی جشنواره تئاتر مقاومت به عراق اعزام شدند تا اجراهایی را برای زائران کربلا داشته باشند. این سیزده گروه در مسیر پیاده‌روی اربعین مستقر شدند و هر روز اجراهایشان را برای زائران کربلا در مسیر پیاده‌روی اربعین برگزار می‌کردند.
جالب اینکه این اجراها با استقبال ویژه‌ای از سوی زائران کربلا مواجه شد.
گام دوم جشنواره سفر به یزد بود که در آنجا بخش«تئاتر خیابانی» با سیزده گروه از هنرمندان عرصه تئاتر خیابانی به یزد رفتند و اجراهای این بخش را به صحنه بردند. این بخش در حالی برگزار ‌شد که کشور درگیر اغتشاشات در شهرهای مختلف کشور بود. اما هنرمندان عرصه تئاتر، مردانه آمدند و پای کار ایستادند تا بخش خیابانی جشنواره هم به بهترین شکل برگزار شود.
هنگام برگزاری بخش خیابانی در یزد، حضور هنرمندان یزدی به شدت چشمگیر بود. هنرمندانی که آمدند و هم در برگزاری این رویداد کمک‌های بسیاری کردند و هم اجراهای خوبی را به صحنه بردند. در این بخش کارگاه‌‌های آموزشی هم برگزار شد که استقبال هنرجویان یزدی از این کارگاه‌ها فوق‌العاده بود.
از میان اجراهای بخشِ خیابانی که در یزد برگزار شدند، پنج اجرا به طور مستقیم به جشنواره تئاتر فجر دعوت شدند. شاید مهم‌ترین نتایج خارج کردن جشنواره‌های سراسری از تهران، همین جوش و خروشی است که در هنرمندان و هنرجویان شهرستانی ایجاد می‌شود.
بخش سومِ جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت هم در شیراز برگزار شد. این بخش به «رادیو تئاتر» اختصاص داشت. این بار یازده گروه به شیراز رفتند تا اجراهای بخش «رادیو تئاتر» را به صحنه ببرند. اجراهایی که کیفیت بالایی در این بخش را به نمایش گذاشتند. در این بخش هم چهار اجرا به طور مستقیم به جشنواره تئاتر فجر دعوت شدند. در شیراز هم حضور هنرمندان این استان چشمگیر بود و جشنواره باز هم به هدفش یعنی فعال کردن هنرمندان شهرستانی رسید.
هجدهمین جشنواره تئاتر مقاومت در گام پایانی‌اش به مشهد مقدس خواهد رفت. در این بخش گروه‌هایی به جشنواره می‌آیند که در بخش صحنه‌ای پذیرفته شده‌اند. این بخش شاید مهم‌ترین قسمت جشنواره باشد.
به این ترتیب جشنواره تئاتر مقاومت در هجدهمین دوره‌اش توانسته، امر تمرکززدایی را عملی کند. جشنواره را از تهران خارج کرده و استان‌های مختلف را درگیر این رویداد کرده است. در نهایت فضای بهتر و وسیع‌تری برای درخشش هنرمندان شهرستانی فراهم شده است. این همان مفهوم و هدف تمرکززدایی است.
شاید زمان آن فرا رسیده که دیگر رویدادهای هنری هم با الگو‌برداری از هجدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر مقاومت، در راستای تمرکززدایی گام بردارند.